Kosmos

Partnerzy finansowanego ze środków UE projektu PEASSS (Piezo Electric Assisted Smart Satellite Structure) zapisali się w historii biorąc udział w megawyniesieniu przez indyjską agencję kosmiczną (ISRO), które pobiło wcześniejszy rekord Rosji z 2014 r.

Japońska sonda zaobserwowała gigantyczną falę w atmosferze Wenus, która może być największym tego rodzaju zjawiskiem w Układzie Słonecznym. Przypuszcza się, że fala ta powstaje w podobny sposób jak zmarszczki na powierzchni wody przepływającej nad skałami na dnie.

Naukowcy, których prace finansowane są ze środków UE, pomagają potwierdzić istnienie egzoplanet podobnych do Ziemi i publikują komunikaty o pogodzie na planetach odległych o 1 000 lat świetlnych od Ziemi.

Naukowcy z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK) przeprowadzili pionierski eksperyment, wykorzystując optyczny zegar atomowy do poszukiwania ciemnej materii. Wyniki badań ukazały się właśnie na łamach prestiżowego „Nature Astronomy”.

Międzynarodowy zespół astronomów VIPERS (VIMOS Public Extragalactic Redshift Survey, pol. Publiczny Pozagalaktyczny Przegląd Przesunięć ku Czerwieni zrobiony multispektrografem VIMOS), w którego skład wchodzą polscy naukowcy, zaprezentował właśnie największą trójwymiarową mapę Wszechświata sprzed 7 mld lat oraz udostępnił dane niezbędne do jej stworzenia.

Aparatura opracowana i wyprodukowana przez naukowców i inżynierów z Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) przyczyni się do bliższego poznania natury jednych z najpotężniejszych wybuchów we Wszechświecie. Urządzenia, w których budowie pomagali Polacy, zamontowane na wystrzelonej dziś (15.09.2016) chińskiej stacji kosmicznej „Tiangong-2” (TG-2), będą badać polaryzację promieniowania gamma rozbłysków gamma. Wysłanie w kosmos detektora POLAR jest jednym z efektów współpracy polsko-szwajcarskiej.

Znajdująca się w odległości niemal 11 000 lat świetlnych niedawno odkryta gwiazda może przynieść unijnym astronomom nowe wskazówki, jak powstają najbardziej masywne gwiazdy we wszechświecie.

Astronomowie z Europejskiego Obserwatorium Południowego odkryli, że wokół Proximy Centauri, gwiazdy położonej najbliżej Układu Słonecznego, krąży planeta posiadająca odpowiednie cechy, aby istniało na niej życie – to przełom, gdyż ta egzoplaneta jest najbliższą możliwą lokalizacją obcych form życia poza Układem Słonecznym.

Badania wsparte z budżetu projektu DELICAT wykazały, jak można znacznie szybciej i skuteczniej wykrywać turbulencje za pomocą danych, które już są rutynowo przesyłane przez samoloty komercyjne.

Partnerzy finansowanego ze środków UE projektu EUROPRUNING wdrożyli prawdziwy łańcuch wartości ścinek gałęzi na energię poprzez wprowadzenie nowej technologii i usunięcie barier hamujących wykorzystywanie pozostałości rolniczych jako źródła energii.

Utrzymywanie orientacji orbitujących satelitów może wkrótce okazać się możliwe, dzięki zastosowaniu lewitującej sfery, wyróżniającej się mniejszą masą i większą niezawodnością w porównaniu do tradycyjnych systemów. Finansowani ze środków UE naukowcy jako pierwsi podążyli w tym kierunku.

Członkowie Sekcji Rakietowej Studenckiego Koła Astronautycznego (SKA) Politechniki Warszawskiej ukończyli prace projektowe nad rakietą, która ma umożliwić wystrzelenie ośmiu amatorskich minisatelitów, tzw. CanSatów, na wysokość kilku kilometrów. Prawie wszystkie elementy urządzenia zostały wyprodukowane w Polsce, zaś głowica i korpus silnika zostały zbudowane samodzielnie przez członków Sekcji.

Badacze modelują procesy chemiczne, które były aktywne podczas kształtowania się Księżyca, aby lepiej poznać obecne właściwości geochemiczne Księżyca.

Fizykom z UE udało się uzyskać wgląd we wnętrze gwiazd neutronowych poprzez połączenie obserwacji z obliczeniami teoretycznymi. Próbowali w ten sposób określić naturę materii w tych ultragęstych gwiezdnych szczątkach.

Środowiska międzygwiazdowe i wokółgwiazdowe, złożone cząsteczki i pył powstają z ciężkich pierwiastków, które łączą się zgodnie z napotykanymi warunkami fizycznymi i chemicznymi. Naukowcy z UE opracowali model teoretyczny umożliwiający szczegółowe badanie tego kosmicznego nanoświata.

Po opuszczeniu pełniącej funkcję ochronną ziemskiej atmosfery ludzie i roboty mogą być narażeni na wiele niebezpieczeństw. Niezwykle ważne jest, by określić każde zagrożenie, tak aby móc zastosować odpowiednie środki zapobiegawcze.

W tym roku naukowcy po raz pierwszy zarejestrowali fale grawitacyjne powstałe w wyniku połączenia się pary czarnych dziur. Opisanie właściwości fal grawitacyjnych będzie możliwe po dokładnym zbadaniu zjawiska łączenia się gwiazd neutronowych.

Unijni naukowcy wykazali występowanie magnetohydrodynamicznej (MHD) kaskady energii turbulencyjnej w plazmie wiatru słonecznego poprzez obserwację dokładnego prawa na podstawie pomiarów statków kosmicznych.

Najintensywniejsze z dotychczas zbudowanych źródeł promieniowania gamma rozbłyśnie niedługo w europejskim ośrodku badawczym Extreme Light Infrastructure – Nuclear Physics. Reakcje, które ujawnią szczegóły wielu procesów zachodzących we wnętrzach gwiazd, zwłaszcza prowadzących do powstania tlenu, będzie można prześledzić w warunkach laboratoryjnych. Ważną częścią aparatury jest konstruowany przez fizyków z Uniwersytetu Warszawskiego detektor cząstek, którego wersja demonstracyjna właśnie przeszła pierwsze testy.

Istnieją silne dowody na to, że supermasywna czarna dziura w centrum naszej galaktyki, Sagittarius A*, była w przeszłości bardziej aktywna. Podczas badania emisji promieniowania X w jej otoczeniu, finansowani przez UE astrofizycy odkryli oznaki dramatycznych zmian.

Trudno sobie wyobrazić, że nadmuchiwana konstrukcja mogłaby wytrzymać wysokie temperatury i tarcie podczas wchodzenia w atmosferę Ziemi. Zespół naukowców, korzystając z unijnego dofinansowania, uznał jednak, że nadmuchiwana osłona termiczna mogłaby stanowić rozwiązanie jednego z najpoważniejszych problemów technicznych związanych ze sprowadzaniem obiektów z powrotem na Ziemię.

Dotychczas odkryto setki planet pozasłonecznych — zwanych także egzoplanetami — a na całym świecie trwają intensywne działania badawcze na rzecz ujawnienia bardziej szczegółowych informacji o tych odległych światach. Niektórych spośród najnowszych odkryć dokonali finansowani ze środków UE naukowcy.

Kierowany przez prof. Andrzeja Niedzielskiego z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika międzynarodowy zespół astronomów odkrył bardzo egzotyczną planetę, tak zwanego ciepłego Jowisza, przy bardzo starej, blisko dwukrotnie bardziej masywnej niż Słońce gwieździe. To już dwudziesty układ planetarny odkryty przez astronomów z UMK.

Grupa astronomów z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zaobserwowała nieznane dotąd zjawisko naprzemiennej emisji fal radiowych przez cząsteczki metanolu i pary wodnej wokół młodej gwiazdy. Odkrycia dokonano przy użyciu największego polskiego radioteleskopu (RT4) w obserwatorium w Piwnicach koło Torunia, grupą badawczą kierował prof. dr hab. Marian Szymczak.

Toruńscy astronomowie i fizycy wezmą udział w projektowaniu instrumentów dla największego na świecie teleskopu E-ELT (European Extremely Large Telescope). Teleskop powstanie na górze Cerro Armazones w Chile.