Jak ocenić dane wywiadowcze dotyczące przestępstw w UE

Za pozyskiwaniem danych wywiadowczych na temat przestępstw stoi przekonanie, że działania takie pomogą organom ścigania w wykrywaniu przestępstw i zapobieganiu im. Nie wszyscy są o tym jednak przekonani. Ponadto działania takie muszą uwzględniać obawy dotyczące praw obywatelskich.

Działania w ramach projektu EUCRIMINTEL (Criminal intelligence in the EU), finansowanego ze środków UE, są ukierunkowane na problem fragmentacji wywiadu w UE, roli i jakości pracy wywiadu oraz wszelkich konfliktów z zasadami prawa i demokracji. Projekt trwał dwa lata od października 2012 r.

Partnerzy ustalili, że w działania wywiadu zaangażowanych jest wiele instytucji europejskich, mimo że temu zaprzeczają. Jednak agencje dotyka problem fragmentacji i braku spójności, częściowo wynikający z niechęci do współpracy.

Projekt ustanowił ogólne ramy teoretyczne dotyczące zapobiegania, koncepcji cyklu działań wywiadowczych oraz pogodzenia tych działań z przestrzeganiem prawa. Zespół doszedł do wniosku, że zbieranie danych wywiadowczych oraz ich analiza mogą naruszać zasadę domniemania niewinności tylko do pewnego stopnia, szczególnie w przypadku, gdy czynności wywiadowcze przybierają formę całkowitej kontroli.

Badacze przeprowadzili anonimowe badania w ponad dziesięciu amerykańskich i europejskich organizacjach o odpowiednim profilu w celu sprawdzenia, w jaki sposób działa wywiad i w jakich celach jest używany. Ten etap potwierdził zasadę proporcjonalności, gdzie nadmierne gromadzenie informacji może utrudniać pracę wywiadu. Działania strategicznego wywiadu europejskiego są na bardzo wysokim poziomie, jednak nie można tego samego powiedzieć o wywiadzie operacyjnym.

Z badań prowadzonych w ramach projektu wynika, że dane wywiadu europejskiego są używane głównie do strategicznego kształtowania polityki, a tylko w ograniczonym zakresie w sprawach karnych. Badania wykazały, że wywiad zapewnia cenne informacje na etapie oskarżenia, jednak wykorzystywanie takich informacji w procesach sądowych powinno być zakazane.

Projekt EUCRIMINTEL pozwala zainteresowanym stronom na zmianę kształtu organizacji wywiadowczych na szczeblu krajowym i na szczeblu UE. Ponadto działania prowadzone w ramach projektu umożliwiły ocenę jakości wywiadu, a także wskazały ograniczenia w zakresie jego stosowania.