Czy w epoce brązu istniał samoregulujący się rynek? Odpowiedzi na to pytanie miały dostarczyć badania nad rozpowszechnieniem technologii ważenia w zachodniej Eurazji.
Wynalezienie technologii ważenia w Egipcie i Mezopotamii około 3000 r. p.n.e. to punkt zwrotny w historii gospodarczej. Kupcy mogli wreszcie obiektywnie oceniać wartość towarów. Dzięki znajomości lokalnych jednostek masy i umiejętności ich przeliczania stopniowo zyskali możliwość prowadzenia handlu w dowolnym miejscu zachodniej Eurazji. Do 1000 r. p.n.e. technologia ważenia rozpowszechniła się w całym tym regionie. Ale czy używane wówczas jednostki masy zostały narzucone przez władze polityczne czy były regulowane samoczynnie przez rynek?
Próbę znalezienia odpowiedzi na to pytanie podjęli badacze z niemieckiego Uniwersytetu w Getyndze, wspierani przez finansowany ze środków UE projekt WEIGHTANDVALUE. W tym celu przeprowadzili badania nad rozpowszechnieniem systemów wag w zachodniej Eurazji. Wnioski, do jakich doszli, podważają wcześniejsze założenia, że standardy wag były ustanawiane przez władców. Ponieważ nie istniała instytucja publiczna, która mogłaby nadzorować stosowanie systemów wag w tak dużym regionie przez 2 000 lat, istnienie ustandaryzowanego systemu musiało być wynikiem samoregulacji rynku. Wyniki badania opisano w pracy opublikowanej w czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”.Aby dowiedzieć się, jak wyglądał proces powstawania różnych jednostek masy na poszczególnych obszarach, oraz ocenić, czy standaryzacja bez udziału władz była możliwa, zespół badaczy porównał wszystkie systemy wag używane w zachodniej Eurazji w okresie od 3000 do 1000 r. p.n.e. Zbadano łącznie 2 274 odważniki ze 124 stanowisk z Europy, Mezopotamii, doliny Indusu, przybrzeżnej części Anatolii i obszaru Morza Egejskiego. Co ciekawe, większość badanych obiektów miała podobną masę – od 8,2 grama (Mezopotamia) do 10,5 grama (Kreta) – a trzeba pamiętać, że pochodziły z okresu obejmującego 2 000 lat i regionu, którego granice dzieli 5 000 kilometrów. Jedynym wyjątkiem była jednostka z doliny Indusu, odpowiadająca masie około 13,5 grama. W informacji prasowej opublikowanej w serwisie „Science” dr Nicola Ialongo, główny autor badania, odniósł się do tej niezwykłej spójności w następujący sposób: „Można to porównać do sytuacji, w której współczesne społeczeństwa stosowałyby różniące się nieco między sobą systemy miar oparte na systemie rzymskim”.
Zespół badaczy postawił hipotezę, według której przyjęciu technologii ważenia na nowym obszarze towarzyszy pojawienie się nowej jednostki masy, a za upowszechnianie tej technologii i normalizację nowej jednostki odpowiadają kupcy. Aby ją zweryfikować, naukowcy opracowali model, który posłużył do przeprowadzenia symulacji procesu powstawania nowych jednostek masy (systemów wag) na podstawie jednej pierwotnej jednostki z zastosowaniem losowej propagacji błędu. Objęła ona 100 jednostek i okres 2 000 lat. Symulacja ta udowodniła, że systemy wag w zachodniej Eurazji zostały stworzone w wyniku stopniowego rozpowszechniania technologii ważenia przez kupców. Pokazała też, że jednostka z doliny Indusu nie może wywodzić się z mezopotamskiego systemu, ponieważ w jej przypadku różnice są zbyt duże.
Wyniki badań w ramach finansowanego ze środków projektu WEIGHTANDVALUE (Weight metrology and its economic and social impact on Bronze Age Europe, West and South Asia) wskazują, że niezależna przedsiębiorczość była czynnikiem stymulującym rozwój ekonomiczny już w epoce brązu. „Jeśli mechanizmy samoregulacji rynku działały około 4 000 lat temu, musielibyśmy spojrzeć na współczesną globalną gospodarkę z zupełnie nowej perspektywy”, powiedział dr Ialongo w informacji prasowej opublikowanej w serwisie „EurekAlert!”. „Pomyślmy o wszystkich instytucjach międzynarodowych, które obecnie regulują światową gospodarkę. Czy globalny handel działa dzięki nim czy mimo ich istnienia?”.
Więcej informacji:
poleca:
