Czy nasi paleolityczni przodkowie stosowali dietę paleo?

Od malowideł we francuskiej jaskini Lascaux po rysunki naskalne w Ubirr w Australii, wszystkie tego typu przedstawienia mają jedną wspólną cechę – prezentują myśliwych i zwierzynę łowną. Ewidentnie w paleolicie brakowało chętnych do malowania martwej natury przedstawiającej owoce i warzywa. A szkoda, bowiem można z niemalże całkowitą pewnością stwierdzić, że dieta naszych paleolitycznych przodków była bardziej urozmaicona, niż się powszechnie wydaje, dodaje Cristiani.

„Badanie pradawnej diety człowieka sprawia naukowcom ogromną trudność”, zaznacza Cristiani, archeolog prowadząca badania we włoskim ośrodku badawczym DANTE – Diet and Ancient Technology Laboratory. „Jednym z powodów jest fakt, że materia organiczna z czasem ulega rozkładowi, więc w przypadku stanowisk datowanych na najwcześniejsze okresy w prehistorii zwykle jedynym zachowanym materiałem, jaki znajdujemy, są kości i być może narzędzia rzeźnicze”.

Jest to jeden z powodów, dla których archeolodzy zajmujący się prehistorią mają tendencję do skupiania się w swojej pracy na poszukiwaniu takich właśnie pozostałości. To z kolei przyczyniło się do powszechnego wyobrażenia o tym, że prehistoryczna dieta opierała się głównie na białku zwierzęcym.Obraz tego, czym w pradawnych czasach ludzie rzeczywiście się żywili i jak ich dieta ewoluowała, jest o wiele bardziej złożony. Wszystko zaczęło się około 2,5 mln lat temu, kiedy Homo habilis zaczął korzystać z kamiennych narzędzi. Naszych najdawniejszych przodków najprawdopodobniej moglibyśmy nazwać wegetarianami. Dopiero później ich dieta została wzbogacona o mięso pochodzące z padłych zwierząt, a wraz z wynalezieniem kamiennych narzędzi i rozwojem umiejętności zbiorowej współpracy ludzie zaczęli także polować.

„Umiejętność kontrolowania ognia była przełomowym odkryciem, które pozwoliło na przygotowywanie pierwszych potraw gotowanych”, dodaje Cristiani. „Energia, której wcześniej potrzebowalibyśmy do strawienia surowego mięsa, a także surowych warzyw, mogła wówczas zasilać mózg”.

Na kolejnych etapach ewolucji diety zwiększała się jej złożoność i różnorodność, a procesowi temu towarzyszyły bardziej zaawansowane narzędzia i metody obróbki cieplnej, co w efekcie umożliwiło człowiekowi zdobycie wyraźnej przewagi nad innymi gatunkami. Ta złożoność diety – opartej na mieszance warzyw i owoców, zbóż i mięsa – umożliwiła również rozkwit osad ludzkich w najróżniejszych strefach klimatycznych.

„To jest właśnie to, co naprawdę odróżnia nas od innych naczelnych”, twierdzi Cristiani. „Podczas gdy inne gatunki nie wychodziły poza swoją niszę ekologiczną, ludzie mogli przemieszczać się po całym świecie, wykorzystując narzędzia i mózg – wszystko to dzięki zróżnicowanej diecie”.Jak dotąd uczeni nie dysponowali twardymi dowodami na to, że nasi dawni przodkowie stosowali zrównoważoną dietę. Umożliwia to jednak metoda opracowana przez Cristiani, pozwalająca na wykrywanie granulek skrobi z pożywienia, które mogą przetrwać w stwardniałej płytce nazębnej, zwanej kamieniem nazębnym, nawet całe tysiąclecia.

W ramach koordynowanego przez Cristiani projektu HIDDEN FOODS udało się również odzyskać mikroskopijne ślady skrobi z narzędzi, które mogły być używane do przetwarzania bulw i ziaren. Projekt skupiał się na szczątkach mających od 40 000 do 8 000 lat, pochodzących z wielu miejsc w Europie.

„Odkryliśmy, że pradawne społeczności, o których sądzono, że żywią się głównie mięsem ryb i innych zwierząt, spożywały również dziko rosnące zboża”, dodaje Cristiani. „Ich dieta była dużo lepiej zbilansowana. Ze sposobu, w jaki skrobia zachowała się na ich zębach i narzędziach, mogliśmy też wywnioskować, że jedną z lubianych przez nich potraw był rodzaj owsianki”.

Nowo opracowana technika pozwoliła naukowcom ustalić także inne praktyki, takie jak użycie zębów do garbowania skór, a także wykorzystanie roślin znanych ze swoich właściwości leczniczych. „Kamień nazębny okazał się prawdziwym skarbem z przeszłości, który my teraz zeskrobujemy”, dodaje Cristiani.

Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o badaniach Emanueli Cristiani: Nasi paleolityczni przodkowie nie stosowali diety paleo