Szwedzkie podejście do pandemii

Aż trzy czwarte chorób, które pojawiają się na świecie, przenoszą się ze zwierząt na ludzi lub w drugą stronę. Chociaż naukowcy wciąż nie są do końca pewni genezy COVID-19, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że wirus SARS CoV 2 przeskoczył ze zwierząt na ludzi, doprowadzając do kryzysu zdrowotnego, który wstrząsnął światem.

Opracowane przez Światową Organizację Zdrowia jednolite podejście nazwane „Jedno Zdrowie”, czyli „One Health” – koncepcja, która ma na celu zrównoważone spojrzenie oraz jednoczesne dbanie o zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska – zyskuje w związku z tym coraz większe znaczenie, nie tylko jako sposób zapobiegania globalnym zagrożeniom dla zdrowia i kryzysom, takim jak wciąż trwająca pandemia, ale także jako klucz do ich przewidywania oraz reagowania na ich występowanie. Podejście to opiera się na koncepcji wzajemnych powiązań między ludźmi, zwierzętami i środowiskiem naturalnym, zakłada także współpracę między każdym z tych sektorów w celu maksymalizacji zdrowia i dobrostanu każdego z nich, nie tylko ludzi.

Koncentrując się na szwedzkich doświadczeniach związanych z pandemią COVID-19, badacze opublikowali niedawno studium przypadku poświęcone włączeniu założeń koncepcji „One Health” do szwedzkiej strategii walki z pandemią COVID-19 oraz korzyściom i ograniczeniom wynikającym ze stosowania zasad tej koncepcji w strategiach zwalczania przyszłych pandemii. Opracowane w ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu PERISCOPE studium przypadku stanowi część sprawozdania dotyczącego najlepszych praktyk w zakresie zarządzania w czasach pandemii na wielu szczeblach.Szwecja poczyniła co prawda znaczące postępy w swoich pracach związanych z koncepcją „One Health”, jednak na chwilę obecną są one uwzględnione w planach oraz strategiach współpracy w zakresie chorób odzwierzęcych jedynie na poziomie praktycznym, z kolei włączenie formalne obecnie nie istnieje. W rzeczywistości sektor zwierzęcy został całkowicie wyłączony z działań związanych z pandemią COVID-19 w pierwszych miesiącach jej trwania, z kolei komunikacja między nim a Agencją Zdrowia Publicznego Szwecji była ograniczona do minimum przez cały czas jej trwania. „To właśnie agencja szwedzkiego Państwowego Instytutu Weterynaryjnego nawiązała kontakt z regionami i zaoferowała pomoc w zakresie badania pobranych próbek pod kątem COVID-19”, piszą autorzy studium przypadku Walter Osika i Elin Pöllänen ze szwedzkiego Instytutu Karolinska, który pełnił rolę partnera projektu PERISCOPE.

Badacze jednoznacznie stwierdzili, że koncepcja „One Health” nie wydaje się być częścią szwedzkiego systemu reagowania na pandemie i kryzysy. „Istniejący w ramach dyskursu podział na ludzi i zwierzęta w koncepcji zdrowia publicznego został uznany za przeszkodę w skutecznej współpracy między tymi sektorami. W przeciwieństwie do międzynarodowych sprawozdań podkreślających rosnące znaczenie koncepcji „One Health” w rozwiązywaniu pilnych i wielopłaszczyznowych problemów, takich jak pandemie, kryzysy klimatyczne czy zagrożenia dla różnorodności biologicznej, a także zanieczyszczenie środowiska (…) nic nie wskazuje na to, że jej założenia zostaną wdrożone w szwedzkich programach profilaktycznych, które mają na celu zajęcie się podstawowymi przyczynami, takimi jak ryzyko przeskoczenia chorób ze zwierząt na ludzi”.

Problem nie leży jednak wyłącznie we wdrażaniu założeń koncepcji „One Health”, ale również w samej koncepcji. Badacze doszli do wniosku, że koncepcja ta jest zdecydowanie antropocentryczna, gdyż kładzie największy nacisk na zdrowie człowieka, a dodatkowo koncentruje się na nadzorze. Według sprawozdania charakteryzuje się także „brakiem jasności, konkretnych kierunków, odpowiedzialności i wpływu na politykę”.

W podsumowaniu studium przypadku PERISCOPE (Pan-European Response to the ImpactS of COVID-19 and future Pandemics and Epidemics) znalazł się cały szereg zaleceń politycznych, w tym wdrożenie ram zarządzania kryzysowego zaproponowanych w koncepcji „One Health”, które obejmują zdrowie zwierząt i środowisko, powiązanie celów środowiskowych i zrównoważonego rozwoju ze zdrowiem ludzi i zwierząt oraz wdrożenie skutecznych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt. Niektóre zalecenia dotyczą także zwiększenia wkładu przedstawicieli sektora zwierzęcego i środowiskowego, poprawy przejrzystości procesów decyzyjnych, a także skupienie się na roli Szwecji w zakresie pandemii i realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

Więcej informacji:

strona projektu PERISCOPE