Pomocny dialog między ofiarą i przestępcą

Biorąc udział w interwencji naprawczej, ofiara przestępstwa odgrywa aktywną rolę w ograniczeniu jego następstw. Szukając potwierdzenia swoich praw i zaspokojenia potrzeb, ofiary przyczyniają się jednocześnie do budowy bezpieczniejszego społeczeństwa.

VICTIMS AND RJ (Victims and their justice motives in a restorative intervention) to projekt finansowany ze środków UE, w ramach którego analizowano przyczyny, dla których ofiary uczestniczą w interwencjach w procesie tzw. sprawiedliwości naprawczej (RJ). Praktyka ta polega na zaproszeniu ofiary i sprawcy do podjęcia dialogu. Warunkiem jest ich zgoda oraz gotowość przestępcy do wzięcia na siebie odpowiedzialności za popełniony czyn.

W dialogu wspiera ich mediator. Mediacje między ofiarą i sprawcą to praktyki naprawcze stosowane na całym świecie w przypadku przywłaszczeń mienia i naruszeń nietykalności cielesnej drugiej osoby. Mogą być to przestępstwa popełniane zarówno przez młodocianego, jak i dorosłego sprawcę. Interwencje te prowadzone są obok lub zamiast konwencjonalnych procedur karnych i procesów decyzyjnych.

Badania dowodzą, że RJ jest skuteczniejsza niż postępowanie karne, jeśli chodzi o zaspokojenie oczekiwań ofiar w zakresie ekspresji i zamknięcia, szczególnie jeśli chodzi o poważne przestępstwa. Mimo że tego rodzaju konfrontacja jest trudna dla ofiar, wiele z nich jest nią zainteresowanych. W projekcie badano szczegółowe aspekty tego zagadnienia i motywy przyświecające uczestnikom. Respondentom, pochodzącym z Belgii i Zjednoczonego Królestwa, w których funkcjonują różne systemy sądowe, zadawano pytania na początku i po zakończeniu interwencji naprawczej.

Różnice motywów uczestnictwa wśród respondentów belgijskich i brytyjskich były minimalne. Jednym z najważniejszych ustaleń jest, że ofiary doceniały możliwość komunikacji ze sprawcą. Dzięki temu mogły uzyskać pełniejszy obraz wymiaru sprawiedliwości dla samych siebie, jak również dla sprawcy i społeczeństwa.

Informacje o wynikach badań rozpowszechniano wśród praktyków RJ podczas warsztatów w Belgii i Zjednoczonym Królestwie, a także wśród naukowców podczas konferencji i spotkań. Dzięki omawianemu badaniu możliwe jest lepsze zrozumienie znaczenia RJ dla ofiar przestępstw. RJ pozwala im przekształcić cierpienie w coś konstruktywnego, zarówno dla nich samych, jak i dla innych.