Mechanizmy inwazyjności gatunków roślin

Rośliny inwazyjne odpowiadają za powszechne zmniejszenie bioróżnorodności, obniżenie wydajności produkcji rolnej, a czasem nawet za występowanie problemów zdrowotnych u ludzi. Poznanie mechanizmów umożliwiających roślinom inwazyjnym tak skuteczne zajmowanie nowych terenów przyniesie daleko idące korzyści na całym świecie.

Uczestnicy finansowanego ze środków UE projektu TRANSRESSOLID (Transcontinental research on a highly invasive plant species Solidago gigantea - Ecology and evolution in the native and introduced ranges) prowadzili badania nad nawłocią olbrzymią (Solidago gigantea) — rośliną pochodzącą z Ameryki Północnej — by lepiej zrozumieć, jakie czynniki decydują o tym, że tak skutecznie rozplenia się ona na terenie Europy.

Naukowcy badali, w jaki sposób inwazyjne i natywne populacje tej rośliny wpływają na bogactwo i różnorodność gatunków w naturalnych siedliskach na terenie Europy i Ameryki. W kontrolowanych szklarniach i zwykłych ogrodach sprawdzono różnice pomiędzy inwazyjnymi a natywnymi populacjami w aspekcie konkurencyjności, odporności na działania zwierząt roślinożernych, działania fauny i flory glebowej oraz genetyki. Oceniono różne metody zwalczania gatunków inwazyjnych w Europie.

Uczestnicy projektu TRANSRESSOLID ustalili, że gatunek S. gigantea znacząco ograniczył bogactwo gatunków Europie, jednak w Ameryce Północnej nie zaobserwowano takiego wpływu tej rośliny. W szklarniach populacje inwazyjne i natywne nie wykazywały różnic pod względem konkurencyjności, jednak zaobserwowano znaczące różnice pomiędzy populacjami pochodzącymi z terenów położonych na różnych wysokościach.

Europejskie rośliny odznaczają się większą odpornością na zwierzęta roślinożerne i działanie organizmów mikoryzowych niż rośliny północnoamerykańskie. Rośliny europejskie osiągają też większe rozmiary w Europie, ale nie większe niż rośliny amerykańskie w przypadku hodowli w Ameryce Północnej.

Naukowcy ustalili również, że krótkoterminowa kontrola populacji gatunku S. gigantea wpływa głównie na kondycję i zdolności życiowe tej rośliny inwazyjnej, natomiast środki kontroli długoterminowej wywierają większy wpływ na strukturę flory, zwiększając różnorodność gatunkową. Wykazano ponadto, że substancje chemiczne w korzeniach S. gigantea hamują kiełkowanie niektórych współwystępujących gatunków europejskich.

Projekt TRANSRESSOLID ułatwi badaczom poznanie mechanizmów tak skutecznego rozpleniania się gatunków roślin inwazyjnych, takich jak S. gigantea. Badania znacząco wpłyną na ochronę przyrody oraz rolnictwo na całym świecie.