Mechanizmy działania rozbłysków słonecznych

Solarna emisja radiowa i mikrofalowa dostarcza cennych informacji, które można uzyskać nawet przy użyciu naziemnych teleskopów radiowych. Konsorcjum międzynarodowych ekspertów z trzech państw członkowskich UE (Czech, Polski i Zjednoczonego Królestwa) oraz dwóch państw partnerskich (Chin i Rosji) zainicjowało wspierany ze środków UE projekt "Radiophysics of the Sun" (RADIOSUN), aby rozszerzyć tę dziedzinę nauki.

Szkolenia interdyscyplinarne i wymiany personelu przygotują nowe pokolenie naukowców, wyposażając ich w fundamentalną wiedzę przydatną we współpracy i opracowywaniu innowacyjnych rozwiązań. Dzięki pracy zespołowej wykorzystana zostanie w pełni istniejąca i planowana infrastruktura, m.in. najpotężniejsze dostępne teleskopy radiowe. Znajdują się wśród nich Chiński Radioheliograf Spektralny (CSRH) oraz największy na świecie interferometr radiowy, Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) w Chile, w którego skład wchodzi 66 potężnych radioteleskopów.

Dotychczas udało się dokonać wielu postępów dotyczących pulsacji pseudoperiodycznych podczas rozbłysków słonecznych, tj. nagłych wyzwoleń energii magnetycznej nawarstwiających się w atmosferze słonecznej. Zespół RADIOSUN zidentyfikował mechanizmy fizyczne odpowiadające za wzór zebry — złożoną i powszechną cechę spektralną rozbłysków słonecznych, której tworzenie się nie było dotąd w pełni rozumiane. Wyniki doprowadziły badaczy do nowego półempirycznego modelu pulsarów, gęstych gwiazd neutronowych, które emitują także krótkie, okresowe wybuchy promieniowania.

Korona słoneczna, rozszerzona atmosfera zewnętrzna Słońca składająca się z plazmy o temperaturze milionów stopni, jest także miejscem częstego występowania fal i oscylacji, w tym fal o kształcie tzw. kiełbaski i szybkich ciągów fal. I w tym przypadku mechanizmy fizyczne nie były w pełni poznane. Zespół zidentyfikował je dla wielu typów fal, a informacje wykorzystał do stworzenia nowych modeli, które pogłębiły wiedzę na temat magnetycznej natury plazmy koronalnej i ekstremalnych kosmicznych zjawisk pogodowych.

W połowie realizacji projektu RADIOSUN odkrycia i innowacje zaowocowały opracowaniem 30 artykułów opublikowanych w międzynarodowych czasopismach o tematyce astrofizycznej oraz pozwoliły osiągnąć stan gotowości do pełnego wykorzystania danych uzyskanych z CSRH i ALMA. Projekt RADIOSUN, poza ogromnym wkładem w kształcenie nowego pokolenia badaczy, dostarcza rezultatów, które pozwalają lepiej zrozumieć aktywność słoneczną o podstawowej i praktycznej wartości. Aktywność ta ma istotny wpływ na urządzenia wykonane przez człowieka, zarówno te umieszczone na orbicie ziemskiej, jak i naziemne, a także na skuteczniejsze prognozowanie przyszłych zdarzeń.