Wyznaczanie trendów w nauce: Wokół gwiazdy znajdującej się najbliżej Układu Słonecznego krąży planeta – na której może istnieć życie

Wedle opisu badań, który ukazał się w czasopiśmie »Nature«, planeta o nazwie Proxima b ma rozmiar co najmniej 1,3 wielkości Ziemi i najprawdopodobniej jest skalista. Znajduje się także bardzo blisko gwiazdy Proxima Centauri – niecałe 7 milionów kilometrów, czyli zaledwie 5% odległości miedzy Ziemią a Słońcem. Dlatego też orbita Proximy b jest znacznie krótsza od ziemskiej i jej pokonanie zajmuje zaledwie 11,2 dnia. Odpowiada około jednej ósmej długości orbity Merkurego.

To zapewnia planecie Proxima b idealne położenie, ponieważ Proxima Centauri jest zimnym czerwonym karłem, znacznie mniejszym od naszego Słońca. Stąd też strefa zamieszkiwalna znajduje się znacznie bliżej tej gwiazdy niż ma to miejsce w przypadku naszego Słońca. Oznacza to, że na Proximie b może znajdować się woda w stanie ciekłym – kluczowy składnik życia tu na Ziemi, co teoretycznie umożliwia obecność życia na tej planecie. Odkrycie jest o tyle ekscytujące, że przybliżyło poszukiwania życia pozaziemskiego do nas znacznie bardziej niż ośmielaliśmy się to sobie wcześniej wyobrażać.

Jak więc astronomowie dokonali tego fenomenalnego odkrycia? W ramach programu Pale Red Dot Campaign obserwowali nieprzerwanie Proximę Centauri przez pierwszą połowę 2016 roku. Nie widzieli bezpośrednio planety, ale wywnioskowali jej istnienie z ruchu gwiazdy. Kiedy Proxima b krąży wokół gwiazdy jej pole grawitacyjne przyciąga Proximę Centauri przez co chybocze się ona na własnej osi. To właśnie na podstawie tego chybotania naukowcy doszli do wniosku, że wokół Proximy Centauri krąży planeta.

Choć Proxima b orbituje w strefie zamieszkiwalnej swojego słońca, jej klimat prawdopodobnie znacznie różni się od ziemskiego. Przypuszcza się, że na planecie nie ma pór roku a ponieważ znajduje się tak blisko Proximy Centauri, jest narażona na znacznie silniejsze promieniowanie niż Ziemia. Jeżeli na planecie istnieje woda w stanie ciekłym, prawdopodobnie można ją znaleźć tylko w rejonach bezpośrednio zwróconych w stronę gwiazdy bądź w takim, który mógłby być odpowiednikiem naszej strefy tropikalnej.

Następnym krokiem będzie lepsze przyjrzenie się tej egzoplanecie, a konkretnie panującym na niej warunkom atmosferycznym. Jeżeli są tam pewne gazy, jak tlen i metan, to mogłoby to oznaczać istnienie wody w stanie ciekłym, a być może nawet biologicznego życia. Przejście Proximy b pomiędzy swoją gwiazdą a Ziemią (tzw. egzoplaneta tranzytująca) byłoby najlepszym momentem na bliższe poznanie tej planety. Astronomowie byliby wówczas w stanie zobaczyć, na ile Proxima b zasłania swoje słońce, co pozwoliłoby zyskać pojęcie o jej promieniu i gęstości. Obserwacje światła Proximy Centauri filtrowanego przez atmosferę planety pozwoliłyby poznać skład gazowy jej atmosfery. Jednak szansa na to, że Proxima b jest planetą tranzytującą są niewielkie – tylko 1,5% prawdopodobieństwa – a sprawy komplikuje dodatkowo fakt, że Proxima Centauri jest gwiazdą rozbłyskową, co oznacza, że jej jasność zmienia się w nieprzewidywalny sposób.

Najlepszym kolejnym krokiem byłoby konwencjonalne obrazowanie planety, ale nie będzie to łatwe, ponieważ jest skąpana w świetle Proximy Centauri, a astronomowie nie mają obecnie do dyspozycji teleskopów zdolnych do przebicia się przez to światło – na taką technologię trzeba będzie prawdopodobnie poczekać jeszcze całe dekady.

Odkrycie to jest kolejnym kamieniem milowym w poszukiwaniach życia poza naszą małą planetą i wydaje się, że astronomowie będą wystarczająco zmotywowani do bardziej szczegółowego poznania tej planety. Choć odkryto już setki innych egzoplanet, które – na papierze – są znacznie lepszymi kandydatkami na miejsce istnienia biologicznego życia, Proxima b jest szczególnie ekscytującym odkryciem z powodu swojej nadzwyczajnej bliskości w stosunku do Ziemi – zaledwie 4,25 lat świetlnych.