"Prowadzone przez nas wszechstronne badanie opinii publicznej jest prawdopodobnie największym takim dogłębnym i międzynarodowym badaniem zainicjowanym i prowadzonym w Europie Środkowej i Wschodniej" - mówi dr Letki o swoim projekcie PGPE. "Przeprowadzamy badania terenowe w 14 krajach postkomunistycznych: 11 krajach członkowskich UE - Bułgarii, Republice Czeskiej, Estonii, Chorwacji, Łotwie, na Litwie, Węgrzech, w Polsce, Rumunii i Słowenii oraz w trzech krajach niebędących członkami UE - w Mołdawii, Serbii i na Ukrainie".
Dr Letki, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, ma nadzieję, że wyniki prac prowadzonych w ramach tego projektu pomogą lepiej zrozumieć, w jaki sposób obywatele i rządy tych krajów, będących w okresie transformacji, mogą współpracować na rzecz większej równowagi społecznej, politycznej, ekonomicznej i środowiskowej.
Pokusa jazdy na gapę
"W przypadku dóbr, które nie mogą w łatwy sposób wykluczać osób, takich jak obronność czy dostęp do systemu publicznej edukacji, istnieje skłonność do jazdy na gapę" - wyjaśnia dr Letki. "Scheda po komunizmie, gdy ludzie byli celowo izolowani od siebie przez władze, przyczyniła się w późniejszym czasie do niechęci do wzajemnej współpracy. Podczas badań zostaną przeanalizowane doświadczenia związane z dobrami publicznymi oraz ich postrzeganie w aspekcie interakcji z instytucjami i agencjami publicznymi oraz pozostałymi obywatelami. Weźmiemy również pod uwagę stosunek obywateli do kwestii "ekologicznych" lub ich "ekologicznych" zachowań w stosunku do tzw. "puli zasobów wspólnych", takich jak środowisko".
Różne doświadczenia, różne postawy
"Oczekujemy, że w Europie Wschodniej uwidoczni się różnica postaw" - mówi dr Letki. "Oszczędności dotyczące państwa opiekuńczego w krajach Europy Zachodniej były wprowadzane stopniowo, a w Europie Wschodniej zmiany zaistniałe w 1990 r. miały charakter radykalny i nagły: świadczenia ze strony państwa zostały zlikwidowane bardzo raptownie".
"Wiele osób uważa, że zostały potraktowane przez państwo niesprawiedliwie, więc nie chcą się już więcej na jego rzecz poświęcać. Okoliczności makroekonomicznych nie da się w łatwy sposób zmienić, ale wiemy, że odczucia ludzi wobec jakości usług świadczonych przez instytucje, z którymi mają codziennie do czynienia, mają często większe znaczenie niż faktycznie otrzymywane świadczenia i usługi" - kontynuuje badaczka. "Nawet w przypadku relacji między obywatelami ważna jest jakość wymiany - nie chodzi tylko o wyrównywanie rachunków, ale o poczucie wspólnoty i wspólnego celu".
Dr Letki podaje przykład: "z uwagi na doświadczenia zachodnie poświęciliśmy wiele energii na opracowanie wyszukanych sposobów zadawania pytań dotyczących drażliwych tematów i zachowań, takich jak uchylanie się od płacenia podatków. Jednak już wczesne wyniki pokazują, że w Europie Wschodniej można być otwartym, zadawać pytania bezpośrednio i ludzie odpowiadają na nie, co świadczy o tym, że społeczeństwa państw postkomunistycznych nie uważają takich zachowań za krzywdzące dla innych obywateli". W ramach projektu te subiektywne miary zostaną połączone ze wskaźnikami strukturalnymi, w tym strukturami instytucjonalnymi, zmianami społecznymi, reformami politycznymi i gospodarczymi oraz dziedzictwem historycznym, aby podjąć próbę zrozumienia postaw wobec takich zagadnień, jak płacenie podatków czy poszanowanie prawa.
"W ramach tego projektu powołaliśmy międzynarodowy multidyscyplinarny komitet doradczy. Ułatwia nam to kojarzenie różnych (lub podobnych) wyjaśnień z różnych dziedzin, takich jak socjologia, ekonomia, nauki polityczne i psychologia" - dodaje dr Letki.
"Grant ERBN to wspaniała sprawa" - mówi. "By przeprowadzić ankietę na tak dużą skalę, potrzebujemy tak hojnego dofinansowania, jak środki oferowane przez ERBN. W naszym przypadku ankieta obejmie 1500 osób w każdym z 14 badanych krajów. Ten wyjątkowy zbiór danych umożliwi nam analizę oddziaływania różnych właściwości instytucji społecznych".
Ten grant umożliwił dr Letki zatrudnienie firm ankieterskich i zaangażowanie do pracy przy tym projekcie zespołu dwóch badaczy na stażu podoktorskim oraz dwóch asystentów naukowych. Choć prace w pozostałych krajach są jeszcze na etapie wstępnym, prace terenowe w Polsce są bliskie ukończenia.
"To dla mnie przygoda życia" - mówi badaczka. "Jestem pierwszym naukowcem w Polsce, który otrzymał grant ERBN dla początkujących naukowców w dziedzinie nauk społecznych, a uniwersytet również był bardzo pomocny. Dla naukowców na wczesnym etapie kariery jest to wyjątkowa szansa".
- Źródło: Dr Natalia Letki
- Koordynator projektu: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Polska
- Tytuł projektu: Public goods through private eyes. Exploring citizens' attitudes to public goods and the state in Central Eastern Europe'
- Akronim projektu: PGPE
-
strona internetowa Uniwersytetu Warszawskiego
- Siódmy program ramowy (7PR) (nabór wniosków do ERBN): Grant dla początkujących naukowców 2009
- Finansowanie przez KE: 1 750 000 EUR
- Czas trwania projektu 3 lata
Nauki społeczne - ostatnio dodane
poleca:
