Wpływ postawy ciała na zdolność niemowląt do nazywania przedmiotów

Zasadniczo uznawana za oczywistą, nasza zdolność do natychmiastowego rozpoznawania, nazywania i kojarzenia tysięcy przedmiotów z tymi zapamiętanymi - oglądanymi w przeróżnych warunkach - nadal spowita jest tajemnicą. Powszechnie wiadomo, że wiedza odgórna, zdobyta w czasie wcześniejszych interakcji ze środowiskiem, odgrywa w tym procesie kluczową rolę. A jeżeli takiej wiedzy by nie było, jak wtedy kiedy niemowlęta zaczynają niespodziewanie przypisywać słowa przedmiotom? Czy proces uczenia się jest ściśle uzależniony od wielokrotnych skojarzeń słowo-przedmiot, czy też takie elementy jak położenie w przestrzeni albo postawa ciała również mają znaczenie?

Aby się tego dowiedzieć, naukowcy z Uniwersytetu Indiana połączyli swe siły z partnerami dwóch dofinansowanych ze środków UE projektów - ITALK i POETICON++ - z zamiarem przeprowadzenia testów na modelu robota humanoidalngo, a następnie zweryfikowania tych wyników w ramach nowych badań nad niemowlętami. Robot został poddany rozmaitym doświadczeniom. Między innymi dwa różne przedmioty zostały umieszczone w jego prawej i lewej ręce, w taki sposób, że musiał zmieniać swoją pozycję, aby zobaczyć jeden lub drugi przedmiot. Kiedy robot odwracał się w lewą stronę, wymawiana była nazwa przedmiotu, który trzymał w lewej ręce i odwrotnie.

Po kilkukrotnym powtórzeniu prezentacji obydwu przedmiotów, zespół przeprowadził doświadczenia bez widocznych przedmiotów oraz z przedmiotami widocznymi ale bez nazywania ich. Wreszcie położenie obydwu przedmiotów zostało zmienione, a robot był w stanie w 71% testów prawidłowo skojarzyć nazwę z przedmiotem. Po usunięciu ze wszystkich doświadczeń zmiennej dotyczącej pozycji, wynik kształtował się na poziomie zaledwie 46%. Badania na niemowlętach przyniosły bardzo podobne wyniki.

"Wyniki badań pokazują, że postawa ciała ma znaczenie na wczesnym etapie uczenia się nazw przedmiotów oraz wpływa na to, jak uczące się chodzić dzieci wykorzystują swoje położenie w przestrzeni do łączenia pojęć" - stwierdziła Linda Smith z Uniwersytetu Indiana, która przeprowadziła badania. "Wiele wyników badań sugeruje, że pamięć jest ściśle powiązana z położeniem przedmiotu. Jednak żadne z nich nie wykazało, że postawa ciała odgrywa rolę lub że zmieniając ją można spowodować zapomnienie".

Robotem wykorzystanym w toku prac badawczych był iCub - humanoid opracowany w ramach dofinansowanego ze środków UE projektu RobotCub, który jest na wyposażeniu ponad 20 laboratoriów na świecie. Charakteryzuje się wysoce realistycznymi ruchami ciała i odgrywa zasadniczą rolę w projektach ITALK oraz POETICON++, które wyposażyły go w zdolność nabywania złożonych umiejętności kognitywnych i behawioralnych, zainspirowanych uczeniem się języka przez niemowlęta.

"Stworzenie robotycznego modelu uczenia się niemowląt ma dalekosiężne implikacje w kontekście funkcjonowania mózgu młodych ludzi" - podsumowuje Smith. Mimo iż potrzebne są dalsze badania, aby ustalić, czy związek uczenia się z postawą ciała ogranicza się do niemowląt, ta zależność będzie mieć prawdopodobnie ogromne konsekwencje. Wielu problemom związanym z rozwojem motorycznym towarzyszą zaburzenia w rozwoju kognitywnym - ta korelacja nie została jeszcze dobrze poznana. Istnieje nadzieja, że wyniki badań pomogą posunąć naprzód wiedzę naukową w tym zakresie.