Ewolucja technik produkcji narzędzi

Najwcześniejsze narzędzia kamienne z kultury oldowajskiej powstały 2,6 miliona lat temu w okolicach miejscowości Gona w regionie Afar w Etiopii. Narzędzie te były używane mniej więcej przez milion lat bez większych zmian technologicznych i użytkowych. Następcą kultury oldowajskiej była kultura aszelska, która pojawiła się 1,75 miliona lat temu w Afryce Wschodniej i wyróżniała się dużymi kamiennymi narzędziami tnącymi.

Bardzo ważne jest dokładne zbadanie ram czasowych i przebiegu przemian technologicznych z wykorzystaniem pokładów bogatych w materiały archeologiczne, stąd też poznanie tego ważnego aspektu behawioralnego w ewolucji człowieka przyjęto za cel projektu GONA PROJECT (The Oldowan-Acheulian transition and the emergence of the Acheulian industry, field and laboratory investigations at the GonaPlio-Pleistocene archaeological sites, Ethiopia).

Przeprowadzono szczegółowe poszukiwania i wykopaliska zorientowane na złoża z przedziału od 2 do 1,6 mln lat temu. W świeżo odsłoniętych pokładach znaleziono artefakty kamienne i pozostałości zwierzęce, w tym fragmenty kości i zębów. Na stanowisku o powierzchni 13 metrów kwadratowych wydobyto siedem fragmentów kości lub zębów i 50 artefaktów, w tym kilka rdzeni umożliwiających ustalenie technik obróbki kamienia stosowanych przez ówczesnych wytwórców narzędzi. Znalezione na stanowiskach pozostałości zwierzęce mogą dostarczyć dodatkowych informacji behawioralnych i paleośrodowiskowych.

Aby określić dokładny wiek stanowisk, pobrano próbki popiołów wulkanicznych i próbki paleomagnetyczne. Trwają analizy laboratoryjne próbek w laboratoriach w Hiszpanii i USA. Dodatkowe badania tego kluczowego przedziału czasowego pozwolą dokładniej przyjrzeć się źródłom surowców powiązanych z poszczególnymi stanowiskami, a tym samym uzyskać dane do doświadczeń z łupaniem kamienia i planowanych badań obrazowych mózgu.

Dotychczasowe wyniki wskazują, że przejście od kultury oldowajskiej do aszelskiej było procesem złożonym, a przy tym szybkim. Ówcześni wytwórcy narzędzi poszukiwali przede wszystkim narzędzi dużych i ciężkich, nie zwracając większej uwagi na ujednolicenie kształtu.

Ostateczne wyniki prac będą przydatne dla prehistoryków i przyszłych badań archeologicznych.