„Sterowany pluralizm” – kompleksowe podejście do usług ekosystemowych

W ostatnich latach stosowanie koncepcji usług ekosystemowych upowszechniło się w imponujący sposób w wielu dyscyplinach i sektorach. W przypadku tak popularnej koncepcji powstaje pytanie: jaki jest jej zasadniczy cel oraz czy naukowcy zgadzają się, co do jej definicji i sposobu wdrażania?

„Brakuje – oświadczają naukowcy pracujący nad finansowanym ze środków UE projektem OPERAS – zgody co do tego, że w przypadku koncepcji usług ekosystemowych nie można przyjąć z góry, że jest ona wspólnym celem”. Zespołowi udało się zidentyfikować pięć wyraźnie odrębnych perspektyw wśród 33 naukowców zaangażowanych w projekt OPERAS.

W artykule pt. „Identifying Five Different Perspectives on the Ecosystem Services Concept Using Q Methodology”, opublikowanym niedawno w czasopiśmie »Ecological Economics«, autorzy twierdzą, że: „Badania nad usługami ekosystemowymi wymagają położenia większego nacisku na różnice koncepcyjne i leżące u ich podstaw podwaliny normatywne. To istotne po pierwsze dla naukowców w zakresie planowania prac badawczych, ich realizowania i przekazywania jasnych informacji na ich temat oraz skutecznego pogłębiania naszej wiedzy o ekosystemach i sposobach zarządzania nimi”.

Naukowcy posłużyli się mieszanymi metodami ilościowymi i jakościowymi. W ramach podejścia jakościowego wykorzystano metodę Qsorts, polegającą na analizowaniu percepcji badanego na podstawie sposobu porządkowania wypowiedzi z literatury na temat usług ekosystemowych. Element ilościowy badań polegał na analizie statystycznej. To łączone podejście pozwoliło zidentyfikować pięć perspektyw dotyczących koncepcji „usług ekosystemowych”. Zespół określił je jako: nieekonomiczno-utylitarna, krytyczno-idealistyczna, anty-utylitarna, metodologiczna i umiarkowanie ekonomiczna.

Jak wyjaśniają: „Jak same nazwy sugerują, główna różnica, jaką ustaliliśmy między perspektywami opiera się na założeniach wartościujących, takich jak przyroda jest wartością samą w sobie (albo nie), zarządzanie przyrodą jest utylitarne (albo nie) czy korzyści (lub wady) pieniężnego wartościowania przyrody”.

Wpływ poglądów na sprawność badań międzysektorowych

W obliczu różnych interpretacji zidentyfikowanych wśród naukowców pracujących nad projektem OPERAS, partnerzy zastanawiają się, jakie ma to implikacje dla zastosowania koncepcji usług ekosystemowych w praktyce. Ustalili, że zamiast starać się dążyć do pewnej narzuconej normalizacji, uczestnicy badań, podobnie jak literatura, wskazują na fakt, że pluralizm jest korzystny. Dzięki elastyczności, zgodnie z którą jedna koncepcja oznacza różne rzeczy dla różnych osób, współpracownicy z różnych dyscyplin i sektorów odnajdują koncepcję, która jest dla nich istotna. Jak twierdzą partnerzy projektu: „umożliwia udaną współpracę między zainteresowanymi stronami o różnych doświadczeniach i interesach”.

Jednakże partnerzy OPERAS (Operational Potential of Ecosystem Research Applications) ustalili, że otwarte dyskusje, w których założenia i poglądy są wyraźnie wymieniane, są niezbędne, aby zróżnicowane perspektywy mogły być postrzegane jako szansa, a nie przeszkoda. Partnerzy projektu, w który zaangażowali się naukowcy, badacze i praktycy z 27 organizacji, ustalili, że pod warunkiem poddania pod otwartą dyskusję, usługi ekosystemowe mogą pełnić ważną funkcję zarówno w badaniach, jak i w praktyce, wspierając zrównoważone zarządzanie ekosystemami.

Więcej informacji:
witryna projektu