Dziennikarze w roli arbitrów mogliby zapobiegać rozpowszechnianiu fałszywych wiadomości

Mylne wyobrażenia, fałszywe wiadomości i błędne przekonania są dzisiaj obecne wszędzie. Potrafią zniekształcać opinię publiczną oraz wywierać istotny wpływ na decyzje ustawodawcze i administracyjne. Wedle niedawno opublikowanego przez partnerów finansowanego ze środków UE projektu DEBUNKER artykułu, w naprawie sytuacji mogliby pomóc dziennikarze. W ramach projektu, który poświęcony jest badaniu mylnych wyobrażeń i błędnych przekonań, stwierdzono, że dziennikarze mogliby pomóc zapobiegać rozprzestrzenianiu się owych błędnych przekonań, przyjmując bardziej asertywną postawę w swoich relacjach prasowych. Mogą osądzić argumenty, sprawdzając prawdziwość przedstawianych informacji, oraz ujawniać wszelkie przekłamania, nadal zachowując bezstronność w oczach czytelników.

Fakty nie fikcja

W ramach eksperymentu uczestnicy otrzymali do przeczytania artykuł poświęcony względnie neutralnej kwestii, w którym przedstawiono poglądy dwóch rywalizujących ze sobą partii politycznych. Artykuł zawierał także akapit poświęcony sprawdzaniu informacji, w którym dziennikarz bada ścisłość twierdzeń każdej ze stron, pokazując czytelnikowi bardziej przejrzysty obraz sytuacji.

Naukowcy obawiali się, że część poświęcona sprawdzaniu informacji może spowodować, że zagorzali zwolennicy danej partii jeszcze bardziej przywiążą się do fałszywych stwierdzeń wygłaszanych przez ulubionego polityka. Poprzednie badania wykazały, że działania korygujące często miast osłabiać, nasilają mylne wyobrażenia. Okazało się jednak, że uczestnicy ogólnie rzecz biorąc wierzyli bardziej dziennikarzowi niż politykom.

Powodem, dla którego dziennikarze często nie zamieszczają części poświęconej sprawdzaniu i analizie informacji, jest obawa przed oskarżeniem o tendencyjność. Badanie pokazało jednakże, iż czytelnicy nadal postrzegali dziennikarza jako bezstronnego. Co więcej, uważali się za lepiej poinformowanych o sprawie niż osoby z grupy kontrolnej, które przeczytały typowy artykuł „powiedział, powiedziała”, przestawiający przeciwne poglądy bez komentarza, sprawdzenia informacji czy dalszej analizy.

Fałszywe wiadomości i polityka

Według naukowców wyniki badania oznaczają, że dziennikarze powinni mieć więcej pewności siebie i ujawniać mylne wyobrażenia i „alternatywne fakty”. Mylne przekonania znacznie trudniej wykorzenić, kiedy już okrzepną, zatem sumienne i krytyczne relacjonowanie może stanowić jeden ze sposobów na spowalnianie ich rozprzestrzeniania się lub zapobieganie im. Ponieważ jednak w badaniu wykorzystano stosunkowo neutralną kwestię, wyniki mogą być inne w przypadku bardziej kontrowersyjnych i polaryzujących tematów.

Projekt DEBUNKER (The Problem of European Misperceptions in Politics, Health, and Science: Causes, Consequences, and the Search for Solutions) koncentruje się głównie na dezinformacji w odniesieniu do zmiany klimatu, szczepień i imigracji. W jego ramach podjęto próbę oceny poziomu mylnych wyobrażeń w Europie, opracowania podejść i technik do radzenia sobie z mylnymi przekonaniami oraz stworzenia skutecznych strategii korygowania ich. Wyniki projektu mogą w przyszłości zostać wykorzystane w kontekście tworzenia polityk i strategii.

Więcej informacji:
strona projektu w serwisie CORDIS