Poprawa dostępu do bezpiecznej chirurgii w Afryce Subsaharyjskiej

Pomimo globalnych korzyści dla zdrowia, z trudem wypracowanych w ostatnich kilku dekadach, wskaźnik śmiertelności i zachorowalności w związku z powszechnymi chorobami, które można leczyć chirurgicznie, nadal stanowi poważny problem w najbiedniejszych regionach świata. W szczególności dotyczy to Afryki Subsaharyjskiej, gdzie większość populacji nie ma dostępu do opieki chirurgicznej.

Badacze zajmują się tą kwestią w ramach współfinansowanego ze środków UE projektu SURG-Africa, zwiększając zakres usług chirurgicznych, położniczych, pielęgniarskich i anestezjologicznych w Malawi, Tanzanii oraz Zambii. Jak czytamy w prezentacji na stronie internetowej projektu, ok. 63 % populacji Afryki Subsaharyjskiej mieszka na obszarach wiejskich, gdzie usługi opieki zdrowotnej oferowane są głównie przez szpitale powiatowe. W szpitalach tych zabiegi chirurgiczne wykonywane są przez pracowników klinicznych innych niż lekarze, a także przez lekarzy bez formalnego szkolenia chirurgicznego. W związku z tym w przypadku tych niespecjalistów nadzór, szkolenia i rozwój zawodowy mają kluczowe znaczenie.

W ramach prowadzonego od trzech lat projektu SURG-Africa opracowywany i wdrażany jest program nadzoru dla zespołów chirurgicznych w szpitalach powiatowych, odpowiadający na specyficzne potrzeby każdego kraju. Obejmuje on szkolenie zawodowe oraz wsparcie dla takich zespołów podczas okresowych wizyt specjalistów w zakresie chirurgii. W ramach programu dostępne są również konsultacje prowadzone za pośrednictwem telefonów komórkowych i internetu, które pomagają lokalnym chirurgom. W początkowej fazie realizacji projektu przeprowadzono szczegółową, wielopoziomową analizę sytuacji w Malawi, Tanzanii i Zambii. Objęła ona 86 placówek opieki zdrowotnej na poziomie powiatowym, które oferują opiekę chirurgiczną.

Po konsultacjach z kluczowymi interesariuszami, takimi jak stowarzyszenia zawodowe i inne grupy wspierające świadczenie usług chirurgicznych, przygotowana została koncepcja nadzoru i plan działania. Model został przetestowany w kilku szpitalach i ośrodkach opieki zdrowotnej na poziomie powiatowym, pod kuratelą ministerstwa zdrowia w trzech krajach.

Czerpiąc z wcześniejszego sukcesu

Projekt SURG-Africa (Scaling up Safe Surgery for District and Rural Populations in Africa) opiera się na ustaleniach z wcześniejszego, również współfinansowanego ze środków UE projektu, COST - AFRICA (Clinical Officer Surgical Training in Africa). Projekt COST - AFRICA był prowadzony od 2011 do 2016 roku. Koncentrował się on na stworzeniu programów szkoleniowych dla pracowników klinicznych innych niż lekarze w Malawi i Zambii. Od dziesięcioleci pracownicy kliniczni inni niż lekarze są podstawą usług opieki klinicznej dla ludności wiejskiej w Afryce. W dwóch krajach, których dotyczył projekt COST - AFRICA, został stworzony narodowy program studiów licencjackich w zakresie chirurgii. W ramach projektu przetestowano i wykazano wpływ, a także opłacalność wykonalnego i zrównoważonego modelu w celu zapewnienia bezpiecznych zabiegów chirurgicznych przeprowadzanych zarówno w trybie nagłym, jak i planowym dla mieszkańców powiatów i wsi w Malawi oraz Zambii.

W komunikacie prasowym na stronie internetowej czasopisma „Irish Medical Times” czytamy: „Miary jakości opieki chirurgicznej, w tym infekcji ran i poprawy jakości życia po operacji przepukliny, wykazały, że operacje przeprowadzane przez przeszkolonych chirurgicznie i nadzorowanych pracowników klinicznych w szpitalach powiatowych były równie bezpieczne co operacje przeprowadzane przez lekarzy ogólnych”.

Cytowany w tym samym komunikacie prasowym kierownik naukowy projektu SURG-Africa, prof. Ruairí Brugha z Królewskiego Towarzystwa Chirurgicznego w Irlandii (RCSI), mówi: „Wcześniej projekt COST-Africa, a teraz projekt SURG-Africa stanowi ważną lekcję nie tylko dla tych krajów, ale także dla zwiększenia dostępnych modeli bezpiecznej chirurgii dla ludności wiejskiej w dużej części Afryki Subsaharyjskiej”. Partnerzy projektu SURG-Africa mają nadzieję opracować skalowalne modele w maksymalnie siedmiu innych krajach afrykańskich.

Więcej informacji:
strona projektu SURG-Africa
strona projektu COST - AFRICA