Jak odpowiedzieć na wyzwania związane z mieszaninami substancji chemicznych?

W ostatnich dwudziestu latach coraz częściej pojawiają się obawy związane z faktem, że ludzie wydają się być nieustannie narażeni na działanie wszelkiego rodzaju mieszanin substancji chemicznych. Nie są one nieuzasadnione, ponieważ w powszechnym przekonaniu substancje chemiczne zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, które znajdują się w różnych produktach – pestycydach, metalach, a także dodatkach do żywności i produktów higieny osobistej – są powiązane z różnorodnymi zagrożeniami dla zdrowia. Wśród negatywnych skutków ich oddziaływania wymienia się między innymi zaburzenia funkcji rozrodczych u kobiet i mężczyzn, zwiększoną zapadalność na raka piersi, problemy ze wzrostem oraz opóźnienia neurorozwojowe u dzieci.

Pomimo znaczących postępów w zakresie wiedzy na temat kwestii związanych z substancjami zaburzającymi funkcjonowanie układu hormonalnego oraz wdrażania odpowiednich przepisów regulujących ich stosowanie, oceny ryzyka oraz praktyki związane z ograniczaniem narażenia na ich działanie skupiały się dotychczas na pojedynczych substancjach. W związku z tym kluczowe stało się również określenie wpływu oraz skutków działania mieszanin takich substancji. Zagadnienie to zainteresowało naukowców z finansowanego przez Unię Europejską projektu EDC-MixRisk, którzy skupili się na badaniu wpływu substancji chemicznych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego na zdrowie nienarodzonych dzieci.

Najważniejsze wyniki i wnioski wypływające z projektu zostały niedawno opublikowane w przeglądzie polityki. W ramach projektu EDC-MixRisk naukowcy wykorzystali dane epidemiologiczne uzyskane w czasie badań na grupie ciężarnych matek uczestniczących w badaniu SELMA i stworzyli mieszanki referencyjne imitujące substancje, na których działanie są narażeni ludzie w czasie codziennego życia. W celu badania tych mieszanek naukowcy przeprowadzili szereg eksperymentów na modelach komórkowych oraz zwierzęcych. Według opublikowanego przeglądu polityki, wybór modeli obejmował tkanki ludzkiego mózgu oraz ludzkie linie komórkowe, a także myszy, kijanki oraz danio pręgowane.

Autorzy dokumentu wyjaśniają, że uzyskane wyniki udowadniają, iż „narażenie na działanie mieszanin substancji chemicznych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego w stadium prenatalnym wiąże się z szeregiem skutków wpływających na zdrowie i rozwój dzieci. Niektóre z nich dotyczą wyłącznie określonych płci”. Dalej czytamy: „Na podstawie przebadanych modeli ustalono, że przetestowane mieszaniny występujące w stężeniach, które stwierdzono u kobiet w ciąży, mogą powodować różnorodne schorzenia oraz zaburzać działanie układu hormonalnego”.

Lepsze oceny ryzyka

Jeden z kluczowych wniosków wypływających z przeprowadzonych badań dotyczy faktu, że zagrożenia dla zdrowia związane z narażeniem na działanie wielu substancji chemicznych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego oraz środków, które mogą mieć takie działanie, są systematycznie pomijane w istniejących przepisach dotyczących tych substancji. Zespół naukowców argumentuje, że pojedyncze substancje są uwalniane do środowiska bądź trafiają do naszych organizmów, gdzie znajdują się już inne substancje chemiczne. Z tego powodu wdrażane przepisy powinny brać ten fakt pod uwagę i zapewniać lepsze oceny ryzyka substancji chemicznych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. Jak można przeczytać w dokumencie: „W związku z tym wnioskujemy o to, aby przyszłe oraz podejmowane obecnie działania w zakresie monitoringu biologicznego obejmowały (a) analizy złożonych mieszanin, (b) oceny niekorzystnego wpływu na zdrowie w tych samych grupach, (c) wysokiej jakości dane dotyczące toksyczności w celu identyfikacji niebezpiecznych substancji chemicznych, a także (d) działania długoterminowe umożliwiające śledzenie trendów w czasie oraz ocenę działań związanych z oceną ryzyka”.

Projekt EDC-MixRisk (Integrating Epidemiology and Experimental Biology to Improve Risk Assessment of Exposure to Mixtures of Endocrine Disruptive Compounds) dotyczy ważnej potrzeby społecznej, jaką jest umożliwienie lepszego podejmowania decyzji dotyczących ryzyka narażenia ludzi na działanie mieszanin substancji chemicznych wytworzonych przez człowieka w ciągu całego życia. Badania skupiają się na ryzyku wystąpienia wielu niekorzystnych dla zdrowia skutków opartych na mechanizmach molekularnych, w wyniku wystawienia na działanie złożonych mieszanin substancji chemicznych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego na wczesnym etapie życia. Jak podają badacze na stronie internetowej projektu, celem prowadzonych prac jest promowanie wykorzystania substancji chemicznych, które będą bezpieczne dla przyszłych pokoleń.

Więcej informacji:
strona projektu EDC-MixRisk