Komu w pierwszej kolejności podawać szczepionki COVID-19

Kiedy szczepionki COVID-19 były wprowadzane w ograniczonych ilościach na początku 2021 roku, każdy kraj musiał zdecydować, w jakiej kolejności będą szczepieni obywatele. W jaki sposób decydenci określali priorytety szczepień podczas pandemii koronawirusa?

W nowym badaniu wspieranym przez finansowany przez UE projekt BIOUNCERTAINTY przeanalizowano te wybory w 27 państwach członkowskich UE, Izraelu i Zjednoczonym Królestwie. Wyniki badań zostały opublikowane w „Journal of Law and the Biosciences”.

Stwierdzono, że w prawie wszystkich krajach w pierwszej kolejności szczepiono dwie grupy – pracowników medycznych mających bezpośredni kontakt z pacjentami oraz personel i mieszkańców domów opieki. Ponadto w analizowanych krajach priorytetowo traktowano osoby starsze oraz osoby z chorobami współistniejącymi względem osób wykonujących zawody lub żyjących w warunkach mieszkaniowych stwarzających większe ryzyko zakażenia. Zdaniem autorów badania, jest to zaskakujące, „ponieważ w kontekście leczenia powszechne i uzasadnione jest stosowanie różnych zasad alokacji”, na przykład koncentrujących się na próbie ocalenia większej liczby lat życia lub priorytetowym traktowaniu młodszych pacjentów.Poza pracownikami służby zdrowia mającymi bezpośredni kontakt z pacjentami konkretne zawody były traktowane priorytetowo tylko w niektórych przypadkach. Pracowników opieki domowej traktowano priorytetowo w 10 krajach (Niemczech, Hiszpanii, Francji, Włoszech, Łotwie, Holandii, Austrii, Rumunii, Finlandii i Szwecji). W 10 krajach (Czechach, Niemczech, Grecji, Hiszpanii, Łotwie, Litwie, Malcie, Austrii, Polsce i Rumunii) szczepieniami objęto także nauczycieli, przypuszczalnie ze względu na konieczność odejścia od nauczania zdalnego. Pracownicy sklepów spożywczych otrzymali możliwość wcześniejszych szczepień tylko w sześciu krajach (Niemczech, Irlandii, Łotwie, Austrii, Rumunii i Słowenii), natomiast takiego przywileju nie dano kelnerom, taksówkarzom ani większości innych pracowników sektora usług, którzy są narażeni na wysokie ryzyko zakażenia.W dużej mierze zlekceważono zalecenie Światowej Organizacji Zdrowia, aby po zaszczepieniu 20 % najbardziej narażonych obywateli kraju pod uwagę byli brani migranci, uchodźcy i więźniowie przebywający w zatłoczonych mieszkaniach lub celach. Sześć krajów, które jako jedyne zastosowały się do tego zalecenia, to Niemcy, Irlandia, Grecja, Cypr, Łotwa i Rumunia. Jak piszą autorzy badania, „Bułgaria traktowała priorytetowo »narażone grupy ludności ze względu na wysokie epidemiologiczne ryzyko infekcji związane z trybem życia« jako ostatnią grupę przed ogółem populacji”.

Cytowana w informacji prasowej zamieszczonej na stronie internetowej gospodarza projektu BIOUNCERTAINTY Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) doktorantka i główna autorka badania Karolina Wiśniowska stwierdza, że wśród ekspertów nie ma konsensusu w sprawie właściwej dystrybucji szczepionek. Co więcej, brakuje danych na temat tego procesu.

Jedno było jednak jasne. Harmonogramy szczepień przeciwko COVID-19 odbiegały znacząco od przepisów dotyczących zabiegów medycznych, takich jak przeszczepy, które koncentrują się na ratowaniu jak największej liczby osób przy uwzględnieniu oczekiwanej długości i jakości życia pacjenta. „Ocen moralnych leżących u podstaw harmonogramów szczepień nie da się jednoznacznie interpretować w kontekście powszechnych ram etycznych. Ta niejednoznaczność może być jednak postrzegana jako zaleta”, stwierdza starszy autor badania, dr hab. Wojciech Ciszewski z UJ w tym samym komunikacie prasowym. „Ponieważ opinia publiczna i eksperci reprezentują różne stanowiska etyczne, a szerokie poparcie jest niezbędne dla zapewnienia skuteczności strategii szczepień, możliwość obrony tych strategii na różnych podstawach moralnych może zwiększyć ich legitymizację”.

BIOUNCERTAINTY (Deep uncertainties in bioethics: genetic research, preventive medicine, reproductive decisions) stanowi świeże spojrzenie na debaty etyczne związane z rozwojem biomedycyny. Projekt dobiegnie końca w październiku 2024 roku.

Więcej informacji:

strona projektu BIOUNCERTAINTY