Co nowego w projekcie EU-TOPIA: Skuteczne badania przesiewowe mogą zmniejszyć obciążenie związane z chorobami nowotworowymi w Europie

W ramach finansowanego ze środków UE projektu EU-TOPIA (EU-TOPIA: TOWARDS IMPROVED SCREENING FOR BREAST, CERVICAL AND COLORECTAL CANCER IN ALL OF EUROPE) opracowano specjalne mapy drogowe, czyli plany określające szczegółowe działania, jakie należy podjąć we Włoszech, w Niderlandach, Słowenii i Finlandii, aby tamtejsze krajowe programy lub inicjatywy w zakresie badań przesiewowych przynosiły lepsze rezultaty. Jednym z elementów projektu były też cieszące się sporym zainteresowaniem warsztaty – około 160 osób z 32 krajów Europy i dwóch krajów pozaeuropejskich wzięło udział w co najmniej jednym z nich. Dzięki temu specjaliści w dziedzinie badań przesiewowych wykrywających raka we wszystkich tych krajach mieli możliwość dogłębnej analizy stosowanych przez siebie procedur monitorowania, a także długoterminowych skutków, barier oraz możliwych zmian.

Istotnym rezultatem prac w projekcie EU-TOPIA jest narzędzie do oceny, które umożliwia analizę danych uzyskanych z monitorowania badań przesiewowych i pozwala szacować efekty aktualnych programów. „Dzięki zastosowaniu tego narzędzia wiele krajów po raz pierwszy uzyskało wgląd w efekty własnych programów w oparciu o krajowe dane epidemiologiczne oraz dane pochodzące z badań przesiewowych”, komentuje koordynator projektu prof. dr Harry de Koning z Centrum Medycznego Erazma w Rotterdamie.

Bazując na wcześniej opracowanych mapach drogowych, uczestnicy projektu EU-TOPIA-EAST, będącego kontynuacją projektu EU-TOPIA, pracują nad planami działań dla Gruzji (rak piersi), Czarnogóry (rak jelita grubego) i Rumunii (rak szyjki macicy). Są one podstawą działań przygotowawczych, jakie rozpoczęły się w tych trzech krajach z myślą o wprowadzeniu ulepszonych programów badań przesiewowych w kierunku chorób nowotworowych. Dzięki temu w zachodniej Gruzji powstaje nowe centrum specjalizujące się w badaniach wykrywających raka piersi i szyjki macicy, otwarcie którego planowane jest na wiosnę 2023 roku. Z kolei w Rumunii ruszy program, w ramach którego mieszkanki tego kraju otrzymają zaproszenia na badania przesiewowe, a w Czarnogórze, po dwuletniej przerwie, znów zostanie uruchomiony program badań w kierunku raka jelita grubego. Co więcej, Czarnogóra planuje również zwiększenie swoich możliwości w zakresie wykonywania kolonoskopii.

Partnerzy projektu EU-TOPIA brali czynny udział w kształtowaniu unijnej polityki dotyczącej badań przesiewowych w kierunku nowotworów – byli częścią zespołu specjalistów współpracujących z grupą ekspertów wysokiego szczebla działającą w ramach mechanizmu doradztwa naukowego Komisji Europejskiej. Grupa ta w 2022 roku opublikowała swoje rekomendacje skutkujące zmianą zaleceń Rady w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka. Te zmienione zalecenia stanowią jedno z 42 działań zapisanych w europejskim planie walki z rakiem. „Szczególnie ważne jest zalecenie dotyczące wdrożenia badań przesiewowych w kierunku raka płuc i prostaty, które doprowadzi do zwiększenia liczby mieszkańców otrzymujących zaproszenia na badania przesiewowe oraz do spadku liczby zgonów z powodu nowotworów w całej Europie”, podsumowuje prof. dr de Koning.

Wsparcie finansowe Unii Europejskiej odegrało ważną rolę w sukcesie projektu EU-TOPIA, którego znaczący wpływ na nasze zdrowie i dobrostan powinniśmy odczuć w najbliższej przyszłości. Zmiany w programach badań przesiewowych dają szansę na uratowanie życia tysięcy obywateli Europy.