Projekt miesiąca: Wyeliminowanie problemu raka szyjki macicy w Europie

Rak szyjki macicy jest jednym z niewielu nowotworów, któremu można niemal całkowicie zapobiec w przypadku jego wczesnego wykrycia. Pomimo tego w 2020 roku w Europie odnotowano przeszło 58 000 nowych przypadków tej choroby i niemal 26 000 spowodowanych nią zgonów. Aby wyeliminować zachorowania na raka szyjki macicy, stanowiące problem dla zdrowia publicznego, konieczne są bardziej skuteczne i efektywne badania przesiewowe.

W tym celu zespół finansowanego ze środków UE projektu RISCC proponuje metodę badania przesiewowego opartą na ocenie ryzyka. Do stworzenia profili ryzyka na podstawie historii badań przesiewowych wykorzystuje dane z kilku dużych badań przesiewowych na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (ang. human papillomavirus, HPV) prowadzonych na terenie całej Europy. HPV jest najczęściej przenoszonym drogą płciową wirusem, odpowiedzialnym za praktycznie wszystkie przypadki raka szyjki macicy.

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca stosowanie badań w kierunku HPV jako podstawowej metody badania przesiewowego w profilaktyce raka szyjki macicy. Skuteczność i efektywność programów badań przesiewowych w kierunku HPV wymagają jednak poprawy.Badacze zebrali dane kontrolne kobiet, które uczestniczyły w badaniu w Niderlandach w okresie rejestracji od 1999 do 2002 roku. W tym celu wybrali 18 448 kobiet z ujemnym wynikiem badania na obecność HPV podczas drugiej tury badań przesiewowych (5 lat po włączeniu do badania) i pogrupowali je według wyników badań przesiewowych podczas przyjęcia do badania.

Wyniki wykazały, że u kobiet z ujemnym wynikiem badania na obecność HPV występowało większe długoterminowe ryzyko wystąpienia neoplazji śródnabłonkowej szyjki macicy (ang. cervical intraepithelial neoplasia, CIN) stopnia 3. lub wyższego, gdy wynik badania na obecność HPV w poprzedniej turze badań przesiewowych był dodatni. CIN charakteryzuje się nieprawidłowym wzrostem komórek na powierzchni szyjki macicy, który bez wdrożenia leczenia może potencjalnie prowadzić do raka szyjki macicy. Klasyfikuje się ją według skali stopniowej, przy czym 3 to najwyższy stopień.

Przeprowadzone badanie popiera zastosowanie odstępów czasowych opartych na ocenie ryzyka, które zależne są od wyników badań na obecność HPV uzyskanych podczas obecnych i poprzednich tur badań przesiewowych. Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie „PLOS Medicine”.

„Nasze badanie potwierdziło bezpieczeństwo wydłużenia odstępu czasowego między kolejnymi badaniami przesiewowymi z 5 do 10 lat wśród kobiet z ujemnym wynikiem badania na obecność HPV, u których w poprzedniej turze również wystąpił wynik ujemny”, podsumowują autorzy. „Dodatni wynik w przeszłości, nawet gdy obecny wynik jest ujemny, wiąże się ze zwiększonym długoterminowym ryzykiem wystąpienia stanu przedrakowego, co uzasadnia ponowną ocenę wydłużonego 10-letniego odstępu czasowego między kolejnymi badaniami przesiewowymi. Podsumowując, nasze wyniki wskazują, że przy określaniu czasu do kolejnego zaproszenia na badania przesiewowe pod uwagę powinny być brane wyniki na obecność HPV z wielu tur badań przesiewowych”.

Zespół projektu RISCC (RISK-BASED SCREENING FOR CERVICAL CANCER), który potrwa do grudnia 2024 roku, pracuje nad stworzeniem i oceną pierwszego programu badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy opartych na ocenie ryzyka oraz udostępnia narzędzia wdrożeniowe typu open-source.

Jeśli chcesz, żeby twój projekt został zaprezentowany jako „Projekt miesiąca” w kolejnym wydaniu magazynu, wyślij wiadomość na adres editorial@cordis.europa.eu i opowiedz nam o nim.