Co nowego w dziedzinie konserwacji materiałów w historycznych budowlach

Zanieczyszczenia atmosferyczne oraz zmiany klimatyczne zachodzące w szybkim tempie przyspieszają proces naturalnego starzenia się historycznych powierzchni. Z kolei stosowanie niewłaściwych, komercyjnych środków konserwatorskich znacząco przyczynia się do pogarszania stanu budynków. Potrzebne jest zatem udoskonalenie aktualnie używanych produktów i metod renowacji lub opracowanie alternatywnych środków, które umożliwią ochronę i konserwację zabytków, zachowanie ich wartości kulturowej oraz dbanie o możliwość ich użytkowania w przyszłości.

Finansowany ze środków UE projekt NANOMATCH (Nano-systems for the conservation of immoveable and moveable polymaterial cultural heritage in a changing environment) miał na celu rozwiązanie tego problemu poprzez opracowanie złożonych, nanostrukturalnych materiałów specjalnie na potrzeby renowacji zabytkowych materiałów drewnianych, kamiennych i szklanych.

Dokonano syntezy nanozawiesin alkoholanów wapnia, prekursorów węglanu, aby zwiększyć wytrzymałość materiałów kamiennych, a także dostarczyć związków alkalicznych podłożom drewnianym. Molekularnie zdyspergowany alkoholan glinu, prekursor Al2O3, opracowany już w ramach unijnego projektu CONSTGLASS, został zoptymalizowany, aby umożliwić penetrację najmniejszych spękań (< 5 μm) skorodowanego szkła.

Nowe metody konserwacji przetestowano na różnych podłożach pod względem podatności na obróbkę, skuteczności, kompatybilności i trwałości w porównaniu z szeregiem produktów dostępnych na rynku. Poddane zabiegom renowacyjnym próbki i zniszczone historyczne podłoża przeanalizowano najpierw w laboratorium, a następnie przed oraz po roku ekspozycji w warunkach terenowych. Znajdowały się one w miejscach kultu w Niemczech (katedra w Kolonii), Hiszpanii (katedra w Oviedo), Włoszech (kościół Santa Croce we Florencji) oraz Rumunii (Cerkiew Stawropoleos w Bukareszcie). Zbadano wpływ na zdrowie ludzki i środowisko.

Zdefiniowano też optymalne parametry obróbki dla produkcji przemysłowej oraz przeprowadzono analizę kosztów i korzyści ekonomicznych nowych produktów. Przygotowano plan ich wykorzystania, uwzględniający przede wszystkim potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw. Efektem jest model biznesowy oceniający potencjał rynkowy produktów oraz możliwe zagrożenia związane z ich wprowadzeniem na rynek.

Dzięki opracowaniu zaawansowanych i zrównoważonych materiałów nanostrukturalnych jako alternatywy dla konwencjonalnych produktów projekt NANOMATCH pomoże zapobiec niszczeniu historycznych obiektów. Projekt przyczyni się w rezultacie do poprawy ochrony cennych zabytkowych budynków w Europie. Film wideo na temat projektu można zobaczyć tutaj.