Co w trawie piszczy na temat wpływu zmiany klimatu na mimikrę w przyrodzie

W taki czy inny sposób wszystkie zwierzęta i rośliny wchodzą ze sobą w interakcje. Na przykład choćby przez zjadanie innych organizmów albo bycie zjadanym. Konkurują ze sobą także o dostęp do pożywienia i wody, jak w przypadku ptaków gorączkowo przepychających się do karmnika. Zdarza się też niekiedy, że zwierzęta i rośliny nawiązują współpracę w imię wzajemnych korzyści, jak grzyby i glony w porostach.

Żadna z tych biocenoz nie powstała oczywiście z dnia na dzień, gdyż są one wynikiem długiej historii współistnienia, w czasie której osiągany jest stopień równowagi umożliwiający zwierzętom i roślinom stabilną współpracę. Jednak te historyczne zależności są bezpośrednio zagrożone z powodu szybko postępującej zmiany klimatu wywoływanej przez człowieka, która jest zdolna do „rozerwania” tych zależności gatunkowych.

Prezentacja bzygowatych

Zważywszy na fakt, że wspomniane zagrożenie jest nowym zjawiskiem, niewiele wiadomo na temat jego wpływu na gatunki oraz potencjalnych, długofalowych konsekwencji. Partnerzy finansowanego ze środków UE projektu ECOEVOMIMIC starają się uzupełnić tę lukę w wiedzy, podejmując jako pierwsi badania nad oddziaływaniem zmiany klimatu na mimikrę. Na obiekt tych właśnie prac wybrane zostały bzygowate – rodzina owadów, które upodobniają się do pszczół i os. Podobnie jak naśladowane pszczoły i osy, bzygowate są ważnymi pod względem ekonomicznym owadami zapylającymi, których populacja kurczy się.

„Interesują mnie ewolucyjne następstwa zmian w okresie aktywności owadów” – stwierdził dr Christopher Hassall, naukowiec pracujący nad projektem. „Dokładniej projekt ma na celu ustalenie reakcji ekologicznych tych owadów na zmianę klimatu oraz ewolucyjnych następstw tych reakcji, a także opracowanie nowatorskich testów doświadczalnych na potrzeby hipotez wyjaśniających ewolucję mimikry w całym szeregu innych grup organizmów”.

Doświadczenia polowe i psychologia człowieka

Na pierwszym etapie projektu, dr Hassall wraz z zespołem wykazał, że bzygowate aktywnie przyspieszają swoją fenologię w reakcji na zmianę klimatu. To ustalenie stało się punktem wyjścia w ramach projektu do przestudiowania, jakie ten stan rzeczy pociąga za sobą konsekwencje dla tych organizmów i ich zależności z innymi gatunkami. „Bzygowate, które są niegroźne i nie żądlą, naśladują wygląd, zachowanie i dźwięki pszczół i os, aby odstraszyć drapieżnika” – wyjaśnia dr Hassall. „Mimikra polega jednak na tym, że drapieżnik jest w stanie nauczyć się unikać pszczół i os, a następnie bzygowatych, które są podobne do tych żądlących owadów”.

Z tego względu drugi etap projektu poświęcony jest analizie sposobu, w jaki zmiany w okresie aktywności bzygowatych w porównaniu do pszczół i os mogą ograniczać zdolność drapieżników do uczenia się. W tym celu partnerzy łączą doświadczenia polowe i prowadzone właśnie eksperymenty psychologiczne z udziałem ludzi jako metodę analizowania sposobu postrzegania przez drapieżniki zmieniających się wzorców występowania.

Schemat doświadczalny wykorzystany w ramach projektu ECOEVOMIMIC opiera się na ciągłej kontroli doświadczalnej. Mimo iż kontrola nad doświadczeniami polowymi była niewielka, przez co stały się przedmiotem wielu niepewności, zaowocowały one niezwykle istotnymi spostrzeżeniami w kwestiach biologicznych. Z drugiej strony praca z ludźmi w roli drapieżników w grach komputerowych zapewniła znacznie więcej kontroli, nie ulega jednak wątpliwości, że ludzie nie polują na bzygowate. Niemniej założono, że ogólne mechanizmy kognitywne, z jakich korzystają ludzie, są wystarczająco podobne do tych stosowanych przez ptaki, aby mogły posłużyć do wyciągnięcia wniosków biologicznych.

Zróżnicowanie i zasięg występowania

Waga projektu ECOEVOMIMIC polega na tym, że bada, jakie skutki wywiera zmiana klimatu na niedostrzeganą, ale jakże ważną rodzinę owadów. „Te owady są ważnymi zapylaczami, a wiele z nich jest pomocnych także w utrzymywaniu szkodników, takich jak mszyce, pod kontrolą” – stwierdził dr Hassall. „W związku z tym ustalenia pogłębiają zarówno naszą wiedzę o tym, jak zmieniający się klimat wpłynie na ekosystemy, jak i naszą znajomość zróżnicowania i zasięgu występowania tej ważnej rodziny owadów zapylających”.

Więcej informacji:
witryna projektu