Działania niepożądane przy leczeniu erytropoetyną

EPO to hormon, w normalnych warunkach wytwarzany przez nerki, który promuje proces erytropoezy, czyli produkcji czerwonych krwinek. Rekombinowana forma tego hormonu wykorzystywana jest jako przełomowe leczenie pacjentów w ostatnim stadium choroby nerek oraz pacjentów z anemią. Pomimo dużej skuteczności leczenia, EPO i jego pochodne, epoetyny, podejrzewane są o wywieranie wpływu na wzrost guzów nowotworowych i zwiększanie ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej.

Finansowany ze środków UE projekt EPOCAN (Gaining sage on the Epoetins' saga: assessing long term risks and advancing towards better Epoetin driven treatment modalities) miał za zadanie rozwiać te obawy o bezpieczeństwo. Koncentrował się on na wpływie EPO na postęp choroby nowotworowej i częstotliwości występowania incydentów zakrzepowo-zatorowych u pacjentów z nowotworami. W przypadku pacjentów z przewlekłą chorobą nerek szacowano podwyższone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów.

Naukowcy nie znaleźli powiązania między EPO i incydentami zakrzepowo-zatorowymi. U pacjentów z ostrym zawałem mięśnia sercowego wysokie dawki EPO nie powodowały zmian o charakterze prozapalnym. Jednakże, oporność na czynniki stymulujące EPO (ESA) związana była z podwyższoną umieralnością pacjentów poddawanych dializie. ESA wywierały efekt hiperwrażliwości, a u pacjentów leczonych wysokimi dawkami tych czynników zaobserwowano podwyższone ryzyko zgonu.

Modele zwierzęce opracowane w trakcie projektu pomogły dokładniej zrozumieć rolę EPO w chorobach nowotworowych. Nadekspresja EPO prowadziła do późniejszego pobudzenia procesów nowotworzenia, co sugeruje, że EPO może mieć wpływ antykancerogenny, zanim dojdzie do utworzenia guza. Jednakże po uformowaniu guza, EPO nasila procesy jego wzrostu. Podobnie badania na modelach z ksenograftami guzów ludzkiego raka piersi i płuc wykazały, że EPO stymulowało wzrost komórek nowotworu płuc i wpływały na ich zdolność do przerzutowania.

Projekt EPOCAN dostarczył istotnych danych oraz potencjalnych narzędzi klinicznych w postaci przeciwciał dla receptorów EPO. Oczekuje się, że będą one miały ogromną wartość dla określenia obecności receptorów EPO w próbkach ludzkich nowotworów i przez to wesprą proces podejmowania decyzji o tym, czy zastosować epoetyny w leczeniu danego pacjenta z nowotworem czy też nie.

Projekt EPOCAN umożliwił zrozumienie istotnych skutków niepożądanych towarzyszących terapii EPO, takich jak podwyższona umieralność pacjentów leczonych wysokimi dawkami ESA. Niemniej jednak wykazano również, że EPO nie ma bezpośredniego wpływu na funkcje płytek krwi. Znajomość zagrożeń dla zdrowia związanych z EPO pomoże opracować niezbędne programy regulacyjne w sprawie użycia EPO, prowadzące do bezpieczniejszych wyników.