Jak kameleon zmienia kolor

Wyniki przeprowadzonego przez zespół z Uniwersytetu Genewskiego studium wskazują, że to kryształy fotoniczne są odpowiedzialne za aktywną zmianę koloru kameleona. Zasadniczo, dzięki zmianie przestrzeni między kryształami kameleon jest w stanie odbijać określoną długość fali świetlnej i kamuflować się.

Przedmiotem badań był kameleon lamparci, występujący naturalnie na Madagaskarze. Kiedy spotyka rywala lub potencjalnie dobrze usposobioną samicę, zmienia kolor tła swojej skóry z zielonego na żółty, a jego niebieskie cętki jaśnieją, zmieniając kolor na biały i czerwony.

Jak czytamy w abstrakcie opublikowanym w czasopiśmie »Nature Communications«, dzięki połączeniu mikroskopii, wideografii fotometrycznej i modelowania fotonicznego pasma wzbronionego, zespół wykazał, że kameleon zmienia kolor za pomocą „aktywnego dostrajania sieci przestrzennej nanokryształów guaniny w grubej warstwie powierzchniowej irydoforów skórnych”.

Ponadto zespół, pracujący pod kierunkiem prof. Michela Milinkovitcha, odkrył że „głębiej położona populacja irydoforów o większych kryształach odbija znaczną część światła słonecznego w bliskiej podczerwieni”. Wedle wyników badań, uporządkowanie irydoforów w dwóch nakładających się warstwach to u kameleonów ewolucyjna nowość, która umożliwia niektórym gatunkom łączenie skutecznego kamuflażu ze spektakularnym wabieniem samic, zapewniając potencjalnie pasywną ochronę termiczną.

»The Guardian« zauważa, że kiedy kameleon jest spokojny, kryształy układają się w gęstą sieć, odbijając najsilniej niebieskie długości fal. W przypadku pobudzenia, kameleon rozluźnia siatkę nanokryształów o około 30%, umożliwiając odbicie fal żółtych i czerwonych. Czasopismo cytuje prof. Milinkovitcha: „Zasadniczo rozluźniają albo zacieśniają sieć przestrzenną kryształów”.

Naukowcy nie mają pewności co do tego, w jaki sposób kameleon wywołuje tę zmianę, ale może być ona powodowana kurczeniem bądź rozszerzaniem komórek, co pozostawia kryształom więcej lub mniej miejsca do wypełnienia.

W toku badań udało się obalić panujący mit, gdyż – w przeciwieństwie do powszechnego przekonania – nieprawdą jest jakoby kameleon był w stanie stopić się z dowolnym tłem. Prof. Milinkovitch dodał: „Zazwyczaj są niezwykle dobrze zakamuflowane, kiedy są zrelaksowane, ponieważ są zielone na tle liści, a kiedy wabią samicę stają się jak najbardziej zauważalne”.