Nowe szczepionki przeciwko chorobom odkleszczowym kóz i owiec

U małych przeżuwaczy piroplazmoza (teilerioza i babeszjoza) wywoływana jest przez pasożytnicze pierwotniaki Thelieria lestoquardi, T. uilenbergi oraz Babesia ovis, które zarażają owce i kozy, prowadząc do chorób, strat w produkcji, a czasem do śmierci.

Uczestnicy finansowanego przez UE projektu PIROVAC (Improvement of current and development of new vaccines for theileriosis and babesiosis of small ruminants) stworzyli skuteczne środki radzenia sobie z tym globalnym zagrożeniem dla rolnictwa. Poza siedmioma krajami z Europy w projekt zaangażowały się także Argentyna, Chiny, Izrael i Turcja.

Skupiono się na udoskonaleniu istniejących szczepionek przy użyciu mikroorganizmów atenuowanych. Jako kandydata na szczepionkę oceniono atenuowany szczep T. lestoquardi. Partnerzy przeprowadzili szeroko zakrojone analizy w celu zidentyfikowania immunogennych antygenów pasożytów i scharakteryzowania reakcji odpornościowych, jakie wywołują. Wyniki będą nieocenione w projektowaniu nowych szczepionek.

Zidentyfikowano szereg powiązanych genów, dokonano ich ekspresji i wykorzystano do produkcji poliklonalnej surowicy odpornościowej. Surowicę odpornościową wykorzystano do zbadania antygenowości, umiejscowienia wewnątrz pasożytów/komórek zakażonych i regulowanej ekspresji białek rekombinowanych.

Sekwencjonowanie genomów pasożytów i dalsza analiza bioinformatyczna umożliwiły poszukiwanie interakcji między żywicielem a patogenem. Doświadczenia ex vivo z użyciem linii komórkowych owiec ujawniły udział w zakażeniach pasożytniczych dwóch różnych typów krwinek (limfocytów B i monocytów). Cytotoksyczne limfocyty T uczestniczyły w ochronnej reakcji odpornościowej na zarażenie pasożytem T. lestoquardi. Testy przy użyciu zagnieżdżonej reakcji łańcuchowej polimerazy (nested PCR) umożliwiły skuteczną diagnostykę piroplazmozy.

Projekt PIROVAC przyczynił się do wyjaśnienia oddziaływań gospodarz-patogen, co jest kluczowe w tworzeniu zrównoważonych terapii. Uczestnicy projektu stworzyli narzędzia do charakterystyki wrodzonej i nabytej odporności małych przeżuwaczy, która stanowi integralną część strategii terapeutycznej.

Wyniki rozpowszechniano, aby wypełnić wszystkie istotne luki we współpracy między odpowiednimi instytucjami. W ramach projektu organizowano spotkania i wymianę naukową oraz publikowano artykuły, komunikaty prasowe i biuletyny. Uczestnicy projektu współorganizowali również prestiżową konferencję "Nowe i nawracające epidemie wpływające na ludzi z całego świata", która odbyła się w 2012 roku w Orvieto, we Włoszech.

Kleszcze przenoszą więcej pasożytniczych mikroorganizmów i pierwotniaków niż jakakolwiek inna grupa stawonogów. W obliczu globalnego ocieplenia wzrasta ryzyko przenoszenia chorób na ludzi i zwierzęta. Wyniki projektu PIROVAC mogą pomóc w zwalczaniu chorób małych przeżuwaczy, szczególnie w przypadku ubogich w zasoby rolników na obszarach półsuchych.