O zagrożeniach, skutkach i przyszłości suszy w Europie

W Europie występowały niegdyś rozległe susze, powodujące dodatkowo powstawanie suchych trendów w południowych regionach. Mają one dalekosiężne skutki dotyczące rolnictwa, pożarów i dostępności wody na terenach zaludnionych (zaopatrzenie w wodę, wytwarzanie energii, transport wodny, ekosystemy).

Finansowany ze środków UE projekt DROUGHT-R&SPI (Fostering European drought research and science-policy interfacing) miał na celu zmniejszenie podatności Europy na susze. Aby tego dokonać, przeprowadzono sześć wieloskalowych studiów przypadków dotyczących terenów suchych, a także analizy o skali ogólnoeuropejskiej. Retrospektywna analiza prawidłowości, skutków i środków dotyczących suszy miała pozwolić na przygotowanie prognoz odnoszących się do przyszłości. Celem projektu było także opracowanie nowych metodologii wczesnego ostrzegania. Ponadto konsorcjum zacieśniło współpracę między badaniami naukowymi i polityką, dotyczącą między innymi ograniczania ryzyka i poprawy przygotowania, wykorzystując w tym celu debatę na temat suszy na różnych poziomach (studia przypadków, poziom krajowy, poziom europejski). Wyniki zostały wprowadzone do portalu European Drought Centre.

Zorganizowano też trzy debaty, które były dla interesariuszy okazją do omówienia studiów przypadków, jak i badań prowadzonych w skali europejskiej. Tematami dyskusji były czynniki ryzyka dotyczącego suszy, interpretacja rozwiązań w unijnych dokumentach politycznych, ewolucja aktualnie stosowanych metod, wczesne ostrzeganie, informowanie o dawnych i przyszłych zagrożeniach dotyczących suszy oraz informacje dotyczące postępowania podczas suszy i polityki w różnych skalach.

Stworzono między innymi historyczną (obejmującą lata 1958 – 2009) europejską referencyjną bazę danych dotyczących suszy (EDR). Analiza historyczna bezpośrednich pomiarów pokazała, że w północnej Europie występowała tendencja do zwiększenia wilgotności, a na południu kontynentu do osuszania się klimatu, mimo zwiększenia letnich odpływów wód w niemal każdym regionie. Ustalenia na podstawie danych zarchiwizowanych w latach 1500 – 1950 wskazują, że częstotliwość okresów suchych nie wzrosła w większości regionów. Uczeni wykorzystali EDR do sprawdzenia modeli hydrologicznych, dzięki czemu powstała ocena skutków zmiany klimatu dotyczących suszy. Zespół zgromadził także informacje na temat powodujących susze procesów atmosferycznych oraz znaczenia magazynowania wód gruntowych.

Przygotowano zalecenia polityczne dotyczące walki z suszą dla sześciu objętych studiami przypadków regionów Szwajcarii, Grecji, Hiszpanii, Włoch, Niderlandów i Portugalii. Ogólnie rzecz biorąc uznano, że złożona sytuacja wymaga indywidualnie dobranych środków reagowania w każdym z regionów.

Powstał zbiór ogólnoeuropejskich map pokazujących podatność na skutki suszy i prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Zagrożenie dla rolnictwa jest najwyższe w regionie Morza Śródziemnego, natomiast inne zaludnione obszary narażone są na ryzyko związane z ograniczeniem dostępności wody. Na innych mapach przedstawiono podatność podzieloną według 19 oddzielnych czynników. Obecnie brak jest uniwersalnego wskaźnika suszy, a podejmowane działania muszą opierać się na indywidualnie dobranych pomocach.

W ramach projektu DROUGHT-R&SPI zbadano, w jaki sposób susze będą zagrażać różnym europejskim regionom. Prace te pomogą w stworzeniu rozwiązań prawnych przyczyniających się do ograniczenia zagrożeń i poprawy przystosowania.