Wpływ presji człowieka na ekosystem Morza Śródziemnego

Ekosystemy morskie na całym świecie znajdują się pod presją różnych czynników antropogenicznych. Rybołówstwo i akwakultura, zanieczyszczenia (w tym odpływy ze źródeł rolniczych), utrata i degradacja siedlisk oraz inwazja obcych gatunków – wszystko to obciąża ekosystemy mórz i oceanów. Działalność człowieka szybko się intensyfikuje i w tym kontekście celem partnerów finansowanego ze środków UE projektu MERCES (Marine Ecosystem Restoration in Changing European Seas) jest głębsze poznanie zmieniającej się interakcji między człowiekiem, środowiskiem i gatunkami morskimi.

Morze Śródziemne to niezwykle zróżnicowany ekosystem morski, reprezentujący 7-10% bioróżnorodności morskiej świata. Wykorzystując dane z lat 1950-2011, partnerzy projektu MERCES zbadali Morze Śródziemne jako całość i doszli do wniosku, że aktywność człowieka odgrywa ważną rolę w kształtowaniu dynamiki gatunkowej. Partnerzy projektu opublikowali artykuł w czasopiśmie Scientific Reports, w którym przedstawiają swoje wnioski dotyczące, m.in. spadku zasobności ważnych – zarówno komercyjnych, jak i niekomercyjnych – gatunków ryb o 34% oraz najważniejszych drapieżników o 41%. Zespół wyjaśnia, iż takie wskaźniki jak biomasa zbiorowiska, poziomy troficzne czy różnorodność wskazują jednoznacznie na degradację ekosystemu w czasie.

W ramach projektu MERCES zanalizowano reakcje czasowe zasobności gatunków i dynamikę ekosystemu w odniesieniu do zmian w produktywności pierwotnej i rybołówstwie, za pomocą oprogramowania do modelowania sieci troficznej EwE (Ecopath with Ecosin). Zespół skoncentrował się raczej na zarządzaniu opartym na ekosystemie (EBM) niż na ocenie poszczególnych zasobów i zagrożeń, korzystając z modeli umożliwiających ilościową ocenę znaczenia różnych stresorów.

W studium pt. „Historical changes of the Mediterranean Sea ecosystem: modelling the role and impact of primary productivity and fisheries changes over time” (Zmiany historyczne w ekosystemie Morza Śródziemnego: modelowanie roli i oddziaływania zmian w produkcji pierwotnej i rybołówstwie w czasie) określono ilościowo dynamikę czasową i obliczono szereg wskaźników ekologicznych celem przeanalizowania dynamiki ekosystemu w przeszłości. Konkretne cele zespołu były następujące: zbadanie ewolucji morza w czasie poprzez opracowanie scenariusza typu hind-cast, ustalenie różnic i podobieństw w historycznej dynamice ekosystemu za pomocą modelowania oraz zanalizowanie historycznych zmian strukturalnych i funkcjonalnych w ekosystemie morza z użyciem specjalnych wskaźników modelowych.

Naukowcy określają swoje badania mianem „podstawowej linii odniesienia”, która może okazać się użyteczna w przyszłych badaniach w kontekście rosnącej presji w regionie śródziemnomorskim, wynikającej z połączenia zmiany klimatu z działalnością człowieka. Ponieważ intensywność tych stresorów rośnie na znacznej części basenu Morza Śródziemnego, analizy czasowe stają się coraz bardziej potrzebne w tworzeniu, teraz i w przyszłości, skutecznych strategii i działań z zakresu gospodarki morskiej.

Więcej informacji:
witryna projektu